Kto i kiedy kościół parochialny we wsi Oporowie założył, nie wiadomo. Istnął on atoli już w 15. wieku i był zapewne dziełem rodziny wielkopolskiej Oporowskich, księgi bowiem biskupie wspominają o nim pod latami 1445 i 1450. Kościół ten, pierwiastkowo z drzewa postawiony, pod tytułem ś. Marcina biskupa i wyznawcy i ś. Klemensa papieża i męczennika, zaczął się w 17. wieku do upadku chylić. Ówczesny przeto dziedzic Oporowa Stanisław z Bnina Śmigielski wystawił w Oporowie drugi kościół z cegły palonej w roku 1640 i przeniósł do niego nabożeństwo i fundusze z dawnego kościoła.
Portret fundatora i budowniczego kościoła w Oporowie
Stanisława z Bnina Śmigielskiego.
Barokowe, drewniane epitafium fundatora kościoła w Oporowie
Stanisława z Bnina Śmigielskiego z tablicą inskrypcyjną.
Obadwa kościoły opisuje wizyta Wolskiego z roku 1667 w ten sposób: „Wieś Oporowo. Kościół parochialny wsi Wielkiego Oporowa znacznemi nakładami przez ur. niegdyś Stanisława z Bnina Śmigielskiego, tejże wsi dziedzica r. 1640 dosyć wspaniale w miejsce dawnego, za potwierdzeniem przewielebnego niegdy Andrzeja Szółdrskiego, biskupa poznańskiego r. 1645 10. Lipca danem, wystawiony i r. 1644 przez przewielebnego niegdy Jana Baykowskiego, biskupa enneńskiego, sufragana poznańskiego, pod tytułem Niepokalanego Poczęcia N. M. P., ś. Stanisława, biskupa, męczennika, ś. Katarzyny panny, męczenniczki i ś. Jadwigi wdowy poświęcony. Jest i drugi kościół w tejże wsi Oporowie, stary, niegdyś parochialny, pod tytułem ś. Marcina, biskupa i wyznawcy i ś. Klemensa papieża i męczennika. Jest z drzewa, cały spustoszony, z starości prawie się wali, dach na nim zły, podniebienie w nim z desek z starożytnem malowidłem; okna pełne dziur. Ma trzy ołtarze”. Całe uposażenie kościoła tego przeniesiono do nowego, jak to okazuje erekcya Śmigielskiego, oblatowana w księgach konsystorskich na stronie 38. pod rokiem 1645.
Mimo tego, że wizyta Wolskiego z r. 1667 zastała kościół drewniany w Oporowie walącym się z starości, przecież rzeczywiście nie był ona tak starym, bo wizyta Happa z r. 1610 mówi o nim: „Wieś Oporowo ma kościół drewniany, nie zbyt dawny (nom omnino vetustam) pod tytułem ś. Klemensa”. Był on więc drugim, lub trzecim od założenia pierwiastkowego kościoła. Kiedy rozebranym został, nie wiadomo mi.
W nowym kościele było w r. 1667 pięć ołtarzy i bractwo ś. Anioła stróża, zaprowadzone tu r. 1658. W kościele tym niemasz żadnych pomników z odleglejszej przeszłości, musiały atoli w nim znajdować się niegdyś groby i wizerunki Śmigielskich. Księgi metryczne w tym kościele utrzymują się bez najmniejszej przerwy od roku 1603 do dnia dzisiejszego.
Szkola. O szkole w Oporowie wspomina wizyta Tholibowskiego z r. 1661 temi słowy: „Są takzę trzy domki, jeden dla kapelana, drugi dla organisty, trzeci dla rektora szkoły”. Wizyta Wolskiego z roku 1667 już we wsi tej szkoły nie znalazła.
Szpital. Gdy w r. 1610 kanonik Happ kościół w Oporowie wizytował, był wprawdzie we wsi tej szpital, ale nie miał najmniejszego uposażenia. „Jest w tej wsi – mówi Happ – szpital, ale nie ma najmniejszej fundacyi, ubodzy w nim utrzymują się tylko z szczodrobliwości pani Śmigielskiej, teraźniejszej dziedziczki wsi.” Uposażył go dostatecznie Stanisław Śmigielski, założyciel nowego kościoła. Fundusze jego opisują wizyty Tholibowskiego z r. 1661 i Wolskiego z roku 1667 jak następuje. Wizyta Tholibowskiego opiewa: „Około tegoż kościoła oporowskiego znajduje się szpital ubogich. Ubodzy mają cztery konie i role podzielone na dwa pola, które obsiewają i sprzątają”. Wizyta Wolskiego mówi: „Jest w tej wsi szpital, albo dom ubogich, lecz spustoszony, w myśl erekcyi powinno w nim mieszkać siódmiu ubogich, obecnie mieszka ich tylko pięciu. Mają rolę podzieloną na trzy pola, krów sześć, dwa woły, klacz, dwie świnie, stodołę, stajnią, oborę, łąkę jednę, ogród w polu, 300 złotych kapitału i procent od stu złotych na sól”.
------------------------------------------------------------------
Opis zaczerpnięty z: Józef Łukaszewicz "Opis historyczny kościołów parochialnych w dawnej dyecezyi poznańskiej" T. II, s. 74-76, Poznań 1858.
|