Maria Smektała urodziła się 27 grudnia 1925 roku w Mierzejewie jako córka Józefa i Franciszki z domu Kubiak. Wraz z rodzicami i braćmi: Janem, Stanisławem i Franciszkiem mieszkała w Mierzejewie pod numerem 1 (według przedwojennej numeracji poseji). Rodzice Marii prowadzili własne gospodarstwo rolne (obecnie gospodaruje na nim jej bratanek – Stefan Smektała). Za życia Marii w Mierzejewie były trzy gospodarskie rodziny Smektałów, stąd mieszkańcy Mierzejewa nadali tym rodzinom przydomki ułatwiające identyfikację. Rodzina Marii nosiła przydomek „Smektałów z pierwszego numeru”, który u starszych mieszkańców funkcjonuje do dziś.

Po wybuchu II wojny światowej jeszcze przez ponad rok mieszkali i gospodarowali „na swoim”. Pamiętnego dla Mierzejewian dnia 22 czerwca 1941 r. nastąpiła w Mierzejewie (wówczas Massfeld) pierwsza fala wysiedleń, którą objęta została między innymi również rodzina Marii. Na gospodarstwie Smektałów (połączonym z posesjami nr 2 i 3 wraz z przynależnymi do nich gruntami) osiedlony został Adolf Riss (vel Rys) z rodziną, natomiast rodzina Smektałów została wysiedlona do sąsiedniego Oporówka (wówczas Klein Trotzen). Ojciec Marii podobno pracował w jakimś gospodarstwie w Oporowie (niedaleko plebanii), natomiast matka podobnie w Oporówku, a Maria jako nieletnia (ukończone 15 lat) pomagała w pracach domowych u swej gospodyni.

Pewnego dnia w gospodarstwie, w którym „służyła” Maria, zapaliła się bardzo już zrujnowana drewniana szopa służąca tylko jako przydomowy magazyn rupieci. W trakcie policyjnego dochodzenia podejrzenie o wzniecenie pożaru padło na Marię, ponieważ w tym czasie jako jedyna przebywała w gospodarstwie. Początkowo krzemieniewscy policjanci (w tym niejaki Grollmisch) nie dawali temu wiary i podobno nawet próbowali dochodzenie prowadzić w kierunku nieustalonej przyczyny pożaru, ale na nieszczęście znalazł się „świadek” (podobno Polka), który kategorycznie twierdził, że widział Marię wynoszącą z domu popiół i od tego na pewno zapaliła się ta rupieciarnia. W takiej sytuacji policja spisała protokół i Maria została zaaresztowana. Rodzina nie zna przebiegu dalszych czynności prawnych. Niemniej Maria jakiś wyrok otrzymała, bo została skierowana do obozu (więzienia) w Osiecznie. Po jakimś czasie rodzice Marii otrzymali wiadomość (chyba z policji), że mogą pojechać do Osieczny zobaczyć się z córką, bo niedługo zostanie przeniesiona do innego, bardzo odległego obozu (więzienia), gdzie z tego powodu takie widzenie będzie utrudnione. Zawiadamiający nie podali przy tym żadnej przyczyny przeniesienia. Rodzice oczywiście wyrazili chęć widzenia się z córką. Policja załatwiła im nawet środek transportu (konna powózka z majątku w Oporówku) i widzenie odbyło się. Następną wiadomością, jaką otrzymali o córce był niestety „Akt zgonu” (Sterbeurkunde) wystawiony 30 listopada 1943 r. przez Urząd Stanu Cywilnego II w Oświęcimiu pow. Bielsko-Biała (Standesampt II, Auschwitz kreis Bielsk), według którego „Maria Smektała (bez zawodu) zamieszkała w Oporówku nr 12 (Klein Trotzen Nr.12. kreis Lissa, Wartegau) zmarła 25 września 1943 roku o godzinie 7 minut 10 w Oświęcimiu ul. Koszarowa (Auschwitz, Kasernenstrasse)”. Znamienny jest brak w akcie określenia przyczyny zgonu. Po uiszczeniu urzędowej opłaty otrzymali urnę (puszkę) z prochami Marii, co do autentyczności których wcale nie byli przekonani (nie mieli jednak innego wyjścia, jak traktować je jako autentyczne). Tyle im zostało po córce.

Los Marii jest przykładem niewspółmierności skutków do przyczyny (bo nawet trudno tu operować pojęciami kary i winy) oraz naiwności, niefrasobliwości czy wręcz karygodnej bezmyślności „świadków” wydarzeń mających miejsce w czasach zamętu politycznego (jakiegokolwiek).

Krótki życiorys Marii w miarę dobrze ilustrują poniższe zdjęcia udostępnione przez rodzinę.