Z opowiadań ojca wiem o katastrofie, którą przeżyło miejscowe świątkarstwo, rzeźby naszych kościołów, i to przez usunięcie ołtarzów i figur świętych ze zburzonego drewnianego kościółka w Siemowie około r. 1875. Ówczesny proboszcz siemowski, ks. Jakób Krygier wzdrygał się przed zniszczeniem czcigodnych świątków, będących przez wieki przedmiotem kultu. Kazał wszystko pochować na spichrzu i zamknąć skrytkę na klucz. Rzecz znalazca szczęśliwy epilog: ówczesna mieszkanka pałacu kąkolewskiego, pani Czarnecka, z domu Mielżyńska, zgłosiła się z prośbą o sprzedanie jej całej rzeźbiarskiej pozostałości po rozebranej świątyni pobenedyktyńskiej. Dwa ogromne wozy z trudem zdołały pomieścić to szacowne dziedzictwo minionych wieków, które odtąd miało zdobić kaplicę domową hrabiny Czarneckiej w dworze Kąkolewskim. Ks. Krygier wzbraniał się przyjąć 200 marek, które mu uradowana nabywczyni wręczyła, był wogóle rad, że pozbył się staroświecczyzny. Wartoby sprawdzić, czy ocalone w ten sposób zabytki kościoła siemowskiego nadal w Kąkolewie się znajdują.

Refleksje te nasuwają mi się w związku z rzeźbami ludowemi, które w obecnym roku wykonał znany nam następca Walentego z Grabonoga, stary Jędroś Majchrzak z Karchowa. Los sprawił, że na swój kawałek chleba zarabia, uprawiając parę morgów swojej roli. Że jednak jest uczynny, trudni się dodatkowo, w wolnych chwilach, nie dla zarobku, lecz raczej z zamiłowania reparacją sprzętu gospodarskiego i struganiem postaci świętych Pańskich.

I tak S. M. P. w Kosowie, chcąc uczcić imieniny swego kierownika, ks. wikarego Piotra Musioły z St. Gostynia, uprosiło Majchrzaka o rzeźbę. Dobroduszny majster ujął rzecz symbolicznie i na wysokiej skale umieścił Kościół Chrystusowy, poniżej stoi postać Zbawiciela, wręczająca klucze św. Piotrowi, klęczącemu u stóp Pana. Drzewo rzeźby powleczono farbami. Wysokość figur 40 i 30 cm.

Na pole rzeźby świeckiej przerzucił się stary Andrzej przy budowie altany letniej w osadzie Tomasza Skorupki w Kosowie. Ponad jej dachem umieścił mianowicie rodzaj światowidowej glorietty, a w niej na czterech płytach, zwróconych w cztery strony świata, cztery postacie, wyobrażające cztery pory roku, dnia, ewentualnie wieku ludzkiego. Od wschodu stanęło małe bobo w prostej sukience przed opłotkami, od strony południa widzimy chłopaka-ptasznika, wyrzucającego czapkę do góry, werwa i rozmach znamionują całą jego postać, zwróconą z zaciekawieniem ku gniazdom, uwitym na drzewie. Inny widok przedstawia zachód, gdzie kroczy dorosły mężczyzna, strzelec z flintą na ramieniu, piórami na kapeluszu i psem myśliwskim u nogi. Obraz zniechęcenia i marazmu przynosi północ, wyobrażona przez zgrzybiałego starca, siedzącego na ławie pod drzewem. Figury od 10 do 30 cm, z drzewa topolowego, niemalowane. Pomysły rzeźb z głowy, bez wzorców z książki.

Inaczej ma się sprawa z „Pochodem świętych” wykonanym dla mnie. dla świetlicy mego rodzicielskiego domu w Kosowie, gdzie umieszczony na rzeźbionej podstawie, opatrzonej liściem i słonecznikami ciętemi w drzewie sosnowem, zdobi długość czterometrowej ściany. Wzory czerpano z ikonografji Świętych Pańskich, będącej dziś w obiegu. Do Chrystusa Ukrzyżowanego, widocznego na podwyższeniu w jednym rogu izby, kroczą święci i święte, których imiona zaczerpnięto od osób rodziny fundatora. Idą więc kolejno: św. Tomasz Apostoł, św. Antoni Padewski, św. Stanisław Szczepanowski, św. Jan Ewangelista, św. Wawrzyniec diakon, św. Franciszek z Asyżu, na koniu osobno jedzie św. Marcin, dzielący płaszcz z żebrakiem, spotkanym po drodze. Rzeźbiarz nie zawsze trzymał się ślepo kościelnego wzoru. Porównując obrazki, które były mu prototypem i figury, widoczne na architronie kosowskirn, znać swobodne poruszanie się Majchrzaka w temacie: św. Tomasz jest wierną kopją ryciny, lecz inni święci wykazują znaczne odchylenia w ruchu, układzie, sytuacji. Św. Stanisław na obrazku wskrzesza Piotrowina, w rzeźbie ma nadany hieratyczny, majestatyczny ruch kroczenia naprzód, zastosowany wybornie do całości cyklu. Również św. Jan na obrazku jesl inny od rzeźby: tam siedzi nad księgą, słucha gołębicy i pisze, tu kroczy z księgą w ręku. Jeszcze udatniej wypadły postacie kobiet, dla których nie znalazłem ryciny. Wszystkie są własnego pomysłu Majchrzaka. Następują jedna po drugiej. Zuzanna biblijna, na którą spoglądają z za drzewa oczy dwóch starców, gdy wstępuje naga do kąpieli, św. Aleksandra, królowa, której płaszcz dźwigają dwaj paziowie, św. Marja - Anna, dziecko i matka zespolone wybornie w jedno, św. Franciszka i św. Władysława. Szereg zamyka Kościej z kosą w ręku, przygnieciony upadającym, zniszczonym krzyżem przydrożnym, motyw jakby żywcem z poezji Kasprowicza zaczerpnięty, wyczarowany fantazją naszego skromnego kmiotka z Karchowa.

Nie chcę przeceniać wartości artystycznej tych rzeźb. Wytrzymują one zwycięsko porównanie z analogicznemi pracami Wowry z pod Wadowic w Beskidzie Zachodnim. Nie mamy w Wielkopolsce ceramiki ludowej ani tkanin, jest tradycja snycerstwa drzewnego. Jeśli Majchrzak do swych 14 figur „Pochodu" — wysokość 25-30 cm, materjał topolowy — doda rzeźbę przydrożną św. Izydora, cykl 20 świętych polskich, przeznaczonych dla kościoła w St. Gostyniu oraz trzy krzyże na zapłociu kosowskim przy zagrodzie Tomasza Skorupki, imię jego zapisze się trwale w historji rzeźbionego świątkarstwa wielkopolskiego.

Kosowo n/Obrą, 21 lipca 1934.

________________
Źródło:
"Kronika Gostyńska" Czasopismo Regjonalne, Seria VI, Nr 10,
Gostyń, dnia 1 października 1934 r. (str. 150-153).