Franciszek Rybiński z Pawłowic
hallerczyk, podhalańczyk, szwoleżer rokitniański.

18 kwietnia mija 88 rocznica przejazdu koleją przez Pawłowice pierwszego z kilkudziesięciu transportów z wojskami gen. Józefa Hallera. Wśród wracających do kraju z wojennej tułaczki kilku mieszkańców Pawłowic był Franciszek Rybiński.

RYBIŃSKI Franciszek (7 III 1899 – 1 IV 1969)
Ur w Pawłowicach. Syn robotnika Jana i Jadwigi zd. Hałas. 17 IX 1917 został powołany do armii niemieckiej do 6 pułku w Grünbergu (?). W III 1918 r. wysłany na front francuski do 58 pułku piechoty. 7 VIII 1918 dostał się do niewoli angielskiej. W III 1919 r. zgłosił się do Armii gen. Józefa Hallera w Amiens. Od 20 V 1919 przebywał w Lure, gdzie na bazie demobilizowanego francuskiego 413 pułku piechoty, powstawał polski pułk piechoty. 1 VI 1919 przydzielony do 1 kompanii I batalionu 19 Pułku Strzelców Polskich (7 Dywizja Strzelców Polskich) w Lure. W dniach 8 i 9 VI 1919 pułk odjechał ze stacji St. Disieres przez Luneville, Sarrebruck, Frankfurt, Hanau, Lipsk, Falkenberg, Głogów, Leszno, Kalisz, Łodź do Skierniewic (11-12 VI 1919), gdzie został zakwaterowany w koszarach dawnej armii rosyjskiej. Po połączeniu wojsk gen. Hallera z WP, z dniem 15 IX 1919 jego pułk otrzymał nazwę 143 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych i należał później do 18 Dywizji Piechoty. Po tym nastąpiła wymiany kadry dowódczej, którą do tej pory stanowili Francuzi. Dowództwo pułku objął mjr Mieczysław Boruta-Spiechowicz. W końcu IX 1919 r. Rybiński odjechał na front polsko-ukraiński w okolice Borszczowa nad rz. Zbrucz, przy granicy rumuńskiej. Kwaterował m.in. w Buczaczu.

17 XI 1919 brał udział w zajęciu Kamieńca Podolskiego. W końcu II 1920 r. rozbrajał cofające się przed bolszewikami oddziały wojsk gen. Denikina. 1 III 1920 r. jego pułk został przemianowany na 4 Pułk Strzelców Podhalańskich i włączony kolejno do: 12 Dywizji Piechoty (XXII Brygada), 7 DP (od VI 1920), aż wreszcie w VII 1920 r. do Dywizji Piechoty Górskiej (później oznaczonej numerem 21). 27 III 1920 I batalion pułku brał udział w ataku na Szelechów i Słobudkę Szelechowską. 1 IV 1920 I batalion uderzał na Jołtuszków i Chodaki. 6 IV 1920 oddziały tzw. frontu podolskiego, w ramach przygotowań do ofensywy kijowskiej, utworzyły 6 Armię. W ofensywie od 26 IV 1920 pułk uderzał w kierunku na Bar. 1 kompania ppor. Kazimierza Salewicza, w której walczył Rybiński, zdobyła Radziejowce i Wasiutyńce. W V 1920 r. I batalion walczył w rejonie Miastkówka – Dżugastra. 30 V 1920 I batalion został wydzielony z pułku, do którego powrócił dopiero 15 VIII 1920. Rybiński uczestniczył w walkach odwrotowych pod Brodami. Wraz z pułkiem brał udział w ofensywie sierpniowej 1920 r. spod Firleja nad Wieprzem w kierunku Siedlce – Białystok. Do 5 IX 1920 kwaterował w Białymstoku. W bitwie nad Niemnem walczył w rejonie Grodna: pod Odelskiem (11 IX) i Indurą (24 IX) oraz w szczególnie ciężkim boju pod Obuchowem i Obuchowiczami (26 IX). Od 14 X 1920 r. kwaterował w m. Żuprany k. Osznian, gdzie zastało go zawieszenie broni. 20 XI 1920 r. wraz z pułkiem odjechał do garnizonu w Cieszynie. W VIII 1921 przeniesiony do 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich w Bielsku, skąd 23 III 1922 został zwolniony do cywila. Po powrocie do Pawłowic pracował jako robotnik rolny w majątku Mielżyńskich. W okresie międzywojennym należał do Związku Weteranów Powstań Narodowych. Po II wojnie św. nadal pracował w pawłowickim majątku (później Zootechnicznym Zakładzie Doświadczalnym) jako palacz w krochmalni. Rodziny nie założył. Zm. i poch. w Pawłowicach.

Na zdjęciach:
u góry – jako członek Związku Weteranów,
u dołu – jako brygadzista polowy z wieńcem dożynkowym.

Żródła:
Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, Akta odznaczeniowe, odrzucone 4 V 1936,
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Związek Powstańców Wielkopolskich, Akta Koła Pawłowice (wykaz członków koła ZWPN - hallerczycy), W. Legutko, Zarys historji wojennej 4-go Pułku Strzelców Podhalańskich, Warszawa 1929.


------------------------------------------------
Informacja: pan Jarosław Wawrzyniak.