Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1310 r. W XIV w. własność rodziny Mierzejewskich, którzy występują także w XV i XVI w. W 1828 r. właścicielką była hrabina Kunegunda Mycielska z d. Zbijewska. Od 1844 r. własność Józefy Żóltowskiej z Mycielskich z Czacza, własnością rodziny Żółtowskich majątek pozostał do II wojny światowej. Kolejni dziedzice: Józefa Żółtowska i jej maż Marceli (od 1844 r.), Jerzy (od 1870 r.), Jan Nepomucen (od 1889 r.), Alfred (od 1927 r.).
W 1530 pobór z 5 łanów; w 1567 r. z 7 łanów, wiatraka, od karczmarza, 6 komorników, rzemieślnika. W 1841 r. we wsi był folwark pański i 16 gospodarstw zaciężnych. W 1846 r. we wsi były 23 dymy i 188 mieszkańców. W 1881 r. pow. wynosiła 366,27 ha, w tym 329 ha roli, 20 ha łąk i pastwisk, prowadzona była hodowla owiec rasy merynos. W 1910 r. pow. zmniejszyła się do 354 ha, nie wyszczególniona hodowla owiec. W 1913 r. w gospodarstwie hodowano 34 konie, 120 krów i 140 świń. W 1926 r. w majątku była kolejka polna.
ZESPÓŁ FOLWARCZNY znajduje się w zach. części wsi, składa się z rządcówki, położonej w niewielkim ogrodzie, podwórza folwarcznego i dwóch domów mieszkalnych. Podwórze stanowi zach. część zespołu, rządcówka włączona jest we wsch. pierzeję podwórza, po wsch. stronie rządcówki niewielki park.
[Rządcówka, park i podwórze gospodarcze są wpisane do REJESTRU ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO pod numerem 1212/A/Le jako całość, to jest „Zespół folwarczno-parkowy – układ kompozycyjno-przestrzenny” – przyp. LD].
RZADCÓWKA z 4 ćw. XIX w., skierowana na zach., murowana z cegły, otynkowana, na podmurówce z kamienia łamanego. Jednokondygnacyjna, z wysokim, mieszkalnym poddaszem, podpiwniczona, kryta dachem naczółkowym. Na rzucie prostokąta, dwuipółtraktowa, z sienią na osi. Elewacja frontowa siedmioosiowa, trzy osie środkowe ujęte w słupowy ganek, w kondygnacji poddasza wystawka trzyosiowa, nakryta osobnym daszkiem naczółkowym. Elewacje obiega profilowany gzyms kordonowy, otwory prostokątne, z wyjątkiem okien piwnic, zamkniętych odcinkowo.
[Rządcówka przez mieszkańców Mierzejewa jest powszechnie zwana „pałacem” – przyp. LD].
PODWÓRZE FOLWARCZNE ma plan prostokąta, o uskokowo zabudowanej pierzei pn. Główny wjazd na dziedziniec na osi pierzei pd. pomiędzy dawną stajnią i nowym budynkiem. W pierzei zach. stodoła i magazyn nawozów, dalej, przebudowany cielętnik oraz wozownia przebudowana na garaże. W pobliżu rządcówki dom i warsztaty, natomiast na środku podwórza kuźnia z przełomu XIX/XX w., murowana z kamienia i cegły, kryta dachem dwuspadowym, otwory zamknięte łukiem odcinkowym.
STODOŁA z 1860 r., murowana z kamienia i cegły, częściowo otynkowana. Jednokondygnacyjna, kryta dachem dwuspadowym. Na planie prostokąta, pierwotnie ośmioprzejazdowa. Artykulacja elewacji płycinami zamkniętymi łukiem odcinkowym, łuki wsparte na uproszczonych pilastrach. Wypełnienie płycin murem z kamienia łamanego. Szczyt pd. zaakcentowany profilowanym gzymsem, w partii szczytu dwie półkoliste archiwolty, wsparte na pilastrze. W każdej z archiwolt po dwie blendy półkoliście zamknięte, zestawione na wzór biforiów. W górnej partii szczytu data „1860".
[Pomimo dobrego stanu, okazała i zabytkowa stodoła została zburzona w lutym 2006 r. – przyp. LD]
STAJNIA z 1850 r., przebudowana, murowana, otynkowana. Jednokondygnacyjna, z wysokim poddaszem, kryta dachem dwuspadowym, okap wsparty na drewnianych rysiach. Na rzucie prostokąta, we wnętrzu dwa rzędy słupów drewnianych, strop drewniany. Dekoracja elewacji w partii przyziemia płycinami, zamkniętymi odcinkowo, w szczytach elewacji bocznych trzy okna zamknięte łukami pełnymi.
[W lutym 2006 r. stajnia uległa częściowemu zniszczeniu w wyniku pożaru – przyp. LD].
OŚMIORAK z końca XIX w., murowany, parterowy z mieszkalnym poddaszem, kryty dachem naczółkowym z wystawkami. Na planie prostokąta, wejścia do sieni na skrajach krótszych elewacji. Pierwotne otwory zamknięte łukami odcinkowymi.
[tzw. „Nowe Kosiary” lub „Nowe Koszary” przy krzyżówce – przyp. LD]
Drugi OŚMIORAK (?) z końca XIX w., murowany, otynkowany, jednokondygnacyjny, kryty dachem dwuspadowym z wystawkami. Na rzucie prostokąta, otwory prostokątne.
[Był to prawdopodobnie nieistniejący już budynek wielorodzinny przy wyjeździe w kierunku Drobnina, po II wojnie użytkowany jako czterorodzinny, zwany „Kozioulica” lub „Kozia Ulica”. Bardzo charakterystyczny dla Mierzejewa budynek wielorodzinny zwany „Banhowem” jest bowiem zlokalizowany poza kompleksem zabudowy folwarcznej, bo na środku wsi, pomiędzy zabudową wiejską – przyp. LD].
Opis zaczerpnięty z: MAJĄTKI WIELKOPOLSKIE Tom IV, POWIAT LESZCZYŃSKI - Magdalena Jarzewicz
[z przypisami Leonarda Dwornika]
|