W 1874 roku ukazało się bardzo ciekawe opracowanie o charakterze statystycznym, odnoszące się do sytuacji w Prowincji Poznańskiej w roku 1871. Takich informacji na stronie jest już dość dużo. To opracowanie jest jednak szczególne, ponieważ punkt ciężkości kładzie głównie na ludzi. Nie ma tutaj żadnych danych na temat wielkości gospodarstw rolnych lub wielkich majątków ziemskich, czy w końcu wysokości ówczesnych podatków. Nie znaczy to jednak, że obraz ówczesnego społeczeństwa zamieszkującego tereny Prowincji Poznańskiej, jaki jawi się z kart tej książki, jest mało interesujący. Autorzy tego opracowania postanowili pójść trochę inną drogą badawczą, dzięki czemu zyskujemy doskonałe źródło informacji z takich dziedzin, jak: topografia jednostek komunalnych, ludność z podziałem na płeć, przynależność państwową, wyznawaną religię, wiek i wykształcenie oraz przypadki ludzi ułomnych.

Z danych zawartych w tym opracowaniu wynika, że na terenach dzisiejszej gminy Krzemieniewo, należących w 1871 roku do powiatu wschowskiego, znajdowało się 14 gmin wiejskich i 13 tzw. obszarów dworskich. Do gmin wiejskich zaliczono: Belęcin, Bojanice, Drobnin, Garzyn, Górzno, Hersztupowo, Karchowo, Kociugi, Krzemieniewo, Lubonię, Mierzejewo, Oporówko, Oporowo, Pawłowice. Natomiast obszary dworskie, to: Belęcin, Bojanice, Brylewo, Drobnin, Garzyn, Górzno, Karchowo, Kociugi, Lubonia, Mierzejewo, Oporówko, Oporowo i Pawłowice.

Jak wynika z załączonej tabeli, na tym terenie mieszkało w roku 1871 łącznie 5406 osób. Miały one do dyspozycji 551 budynków mieszkalnych. Średnie zagęszczenie na budynek było w takim razie dość wysokie i wynosiło 9,8 osoby. Trzeba przy tym pamiętać, że ówczesna zabudowa miała inny charakter niż współczesna, a jej funkcjonalność (z małymi wyjątkami) w myśl obecnych standardów, pozostawiała wiele do życzenia. Wszystkich gospodarstw domowych było 1069 z czego wynika, że średnia dla jednej rodziny to 5,1 osób. Z zestawienia wynika również, że na ogólną liczbę 5406 osób mieszkających na tym terenie, 47,29% (2562 osoby) to mężczyźni. Kobiet było w tym czasie o 282 więcej niż mężczyzn. Ewangelicy stanowili 13,74% (747 osób) ogółu mieszkańców. Charakterystyczne jest to, że więcej ich było w gminach wiejskich niż obszarach dworskich. Katolicy stanowili wielkość rzędu 86,12% (4656 osób). Reszta, czyli 0,12% (7 osób) to żydzi. Uderza w tym opracowaniu dość wysoki odsetek analfabetów, których było aż 26,45% (1430 osób). W przypadku gmin wiejskich było ich 23,13% (693 osoby), a na terenie obszarów dworskich 30,58% (737 osób).

SZCZEGÓŁOWE WYKAZY

Gminy wiejskie: Belęcin, Bojanice, Drobnin, Garzyn, Górzno, Hersztupowo, Karchowo, Kociugi, Krzemieniewo, Lubonia, Mierzejewo, Oporowo, Oporówko, Pawłowice

Obszary dworskie: Belęcin, Bojanice, Brylewo, Drobnin, Garzyn, Górzno, Karchowo, Kociugi, Lubonia, Mierzejewo, Oporowo, Oporówko, Pawłowice

Liczba mieszkańców w gminach wiejskich w 1871 roku
Odsetek mieszkańców w gminach wiejskich w 1871 roku
Odsetek mężczyzn w gminach wiejskich w 1871 roku
Odsetek katolików w gminach wiejskich w 1871 roku
Odsetek analfabetów w gminach wiejskich w 1871 roku
Liczba mieszkańców obszarów dworskich w 1871 roku
Liczba mieszkańców obszarów dworskich w 1871 roku
Odsetek mężczyzn w obszarach dworskich w 1871 roku
Odsetek katolików w obszarach dworskich w 1871 roku
Odsetek analfabetów w obszarach dworskich w 1871 roku
Liczba budynków mieszkalnych w gminach wiejskich w 1871 roku
Liczba budynków mieszkalnych w obszarach dworskich w 1871 roku

Miejsca mieszkalne:
- dla gminy wiejskiej Belęcin: Belęcin (22 budynki, 154 mieszkańców), Etablissement Wygoda (4 budynki, 29 mieszkańców), Ausbauten (10 budynków, 71 mieszkańców)
- dla gminy wiejskiej Drobnin: Drobnin (26 budynków, 183 mieszkańców), kolonia Zbytki (9 budynków, 58 mieszkańców)
- dla gminy wiejskiej Oporowo: Oporowo (21 budynków, 165 mieszkańców), kolonia Kałowo (2 budynki, 13 mieszkańców)
- dla obszaru dworskiego Belęcin: dominium Belęcin (11 budynków, 151 mieszkańców), folwark Goruszki (2 budynki, 22 mieszkańców), folwark Trzebiec (1 budynek, 9 mieszkańców)
- dla obszaru dworskiego Bojanice: dominium Bojanice (8 budynków, 167 mieszkańców, folwark Brzostownica (1 budynek, 18 mieszkańców), folwark Czarnolas (1 budynek, 15 mieszkańców)
- dla obszaru dworskiego Brylewo: dominium Brylewo (5 budynków, 95 mieszkańców), folwark Bogumiła (1 budynek, 5 mieszkańców)
- dla obszaru dworskiego Garzyn: dominium Garzyn (7 budynków, 121 mieszkańców), folwark Węgorzewo (2 budynki, 45 mieszkańców)
- dla obszaru dworskiego Lubonia: dominium Lubonia (14 budynków, 188 mieszkańców), folwark Tadeuszki (1 budynek, 35 mieszkańców)
- dla obszaru dworskiego Oporówko: dominium Oporówko (11 budynków, 179 mieszkańców), Etsblissement Nadolnik (1 budynek, 22 mieszkańców)
- dla obszaru dworskiego Oporowo: dominium Oporowo (10 budynków, 160 mieszkańców), folwark Grabówiec (4 budynki, 61 mieszkańców)
- dla obszaru dworskiego Pawłowice: dominium Pawłowice (19 budynków, 390 mieszkańców), folwark Mały Dwór (5 budynków, 92 mieszkańców), folwark Granica (1 budynek, 10 mieszkańców)

Uwaga:
Dzisiejsze Bielawy należały w roku 1871 do obszaru dworskiego Świerczyna. Znajdował się tam 1 budynek, w którym mieszkało 14 osób.

---------------------------------------------------
Źródło:
Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung. Berlin 1874.