28.08.2014 roku minie dokładnie setna rocznica mordu dokonanego w Sarajewie na arcyksięciu Franciszku Ferdynandzie, co było z kolei bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej. Konfliktu na taką skalę i z zaangażowaniem tak wielkich sił i środków nigdy wcześniej w historii ludzkości nie było. To, co działo się na wszystkich frontach w latach 1914-1918, spowodowało niewyobrażalnie wiele ludzkiego nieszczęścia, liczonego w milionach zabitych, rannych i okaleczonych fizycznie oraz psychicznie. Wśród walczących w tej wojnie Polaków, znalazło się również wielu mieszkańców dzisiejszej gminy Krzemieniewo. Ze względu na ówczesną przynależność polityczną i terytorialną tych terenów, zostali oni zmobilizowani do armii niemieckiej. Wielu spośród nich nie powróciło już nigdy do rodzinnego domu, wielu nie ma nawet symbolicznego grobu. Oddali swoje młode życie w imię ideałów, które były im tak naprawdę obce, ginąc zarówno na froncie zachodnim, jak również w walce przeciwko armii rosyjskiej.

Nasza wiedza na temat tych, którzy poszli bo musieli, a nie wrócili, bo zginęli, jest prawie żadna. Próbuje się w ostatnim czasie te zaległości nadrobić, zbierając informacje na temat naszych rodaków, którzy zginęli w I wojnie światowej. Idzie to jednak dość opornie, ponieważ są one bardzo rozproszone. Wiele z nich trzeba też na bieżąco weryfikować, a nie zawsze jest to możliwe ze względu na niemożność skorzystania ze źródeł, które jednoznacznie takie, bądź inne dane by potwierdziły lub odrzuciły. Nie można polegać w tym przypadku wyłącznie na ludzkiej pamięci, ponieważ potrafi ona być bardzo zawodna.

My również postanowiliśmy przedstawić na forum publicznym listy z nazwiskami osób, które zginęły w latach 1914-1921 z położeniem nacisku na czasy I wojny światowej. Proponowane przez nas zestawienia opierają się na źródłach kościelnych i dotyczą informacji na temat mieszkańców parafii w Poniecu, Świerczynie, Oporowie i Pawłowicach. Najdokładniejszymi są informacje z Ponieca, Świerczyny, ponieważ przy nazwiskach znajdują się daty wskazujące jednoznacznie na czas śmierci związany z działaniami zbrojnymi z lat 1914-1918. Trochę gorzej jest już w przypadku Oporowa. Gdzie mamy daty podane ogólnie i oddzielnie dla I wojny światowej 1914-1918 oraz pozostałych walk (o granice II Rzeczypospolitej), czyli lat 1918-1920. W przypadku Pawłowic informacja jest jeszcze bardziej ogólnikowa, dlatego w tym przypadku problem wymaga dalszej weryfikacji. Warto również pamiętać, że zestawienia te obejmują stan na lata 1914-1921, kiedy to przynależność konkretnych miejscowości do określonych parafii wyglądał zdecydowanie inaczej niż dzisiaj.

PARAFIA PONIEC
PARAFIA ŚWIERCZYNA
PARAFIA OPOROWO
PARAFIA PAWŁOWICE

J. Kownacki

--------------------------------------------------------------------------
Źródło:
Księga Zmarłych parafii Poniec za lata 1872-1918, AAP.
Zdjęcia własne.