Gmina Oporówko a z nią i oskarżony, opierała się wykonaniu planu separacyjnego, wyrokami prawomocnemi potwierdzonego. Niemając żadnego do tego powodu, albowiem sam oskarżony przyznał, iż wskutek separacji więcej i lepszego dostało mu się gruntu niż dawniej miał. Bronił ratajom dworskim mającym rozkaz nawiezienia mierzwy na stare pola włościańskie, tegoż nawozu mierzwy, i wtenczas nawet był temu przeciwny, gdy go dziedzic do porządku napominał, przedstawiając oskarżonemu, iż namocy prawomocnego wyroku prawo do tego dziedzicowi służy. Według własnego zeznania tak daleko nawet oskarżony nastąpił, iż zchwyciwszy kamień rzekł do wolarka Karola Musielaka, że jeżeli zaraz nie przestanie wozić mierzwy, to go kamieniem w głowę uderzy.
Z tego wszystkiego okazuje się oczywiście skłonność oskarżonego do oporu, dziedzic więc, któremu przez powyższe oświadczenie się do sługi jego oskarżony winne ubliżył uszanowanie, mocen jest żądać, aby według przepisów §289. §290. Części II Przepisu Prawa Krajowego oskarżony za niemającego prawa do własności uznany i gospodarstwa swego być pozbawiony.
Stanowi się przeto:
iż oskarżony za niemającego prawa do regulacji się uważa, wskutek czego obowiązanym jest z posiadanego dotąd gospodarstwa natychmiast pod uniknieniem exmisyi ustąpić i koszta procesu ponieść.

Przeciwko postanowieniom niniejszym dozwolony jest środek apellacyi, któren atoli wciągu dni 10. od dnia publikacyi rachując zaniesiona bydź powinna w przeciwnym bowiem razie wyrok prawomocnym się staje.

Włościanie Oporowscy opierali się wykonaniu planu separacyinego wyrokiem Królewskiey Komissyi Jeneralney potwierdzonego. Uznano przeto potrzebę zażądania pomocy woyskowey, aby zapadłe w tey mierze postanowienia do skutku doprowadzić, lecz mimo tego włościanie nie przestali opierać się rozporządzeniom tak Królewskiey Komissyi specyalney iako też Dziedzica. Z pomiędzy włościan tych uważa się oskarżony za herszta buntu. Oprócz okazanego wspólnie z całą gminą oporu, na usprawiedliwienie którego oskarżony żadnego powodu przytoczyć nie może, albowiem sam przyznał, iż wskutek separacyi więcey i lepszego dostał gruntu, następuiącego dopuścił się odgrażania, co przez zeznania świadka Binek iako też przez własne oskarżonego zeznania iest udowodnionym, iako to:
na żywność dla woyska na exekucyi będącego, zabito oskarżonemu na rozkaz Radzcy Ziemiańskiego iednego wołu. Dowiedziawszy się o tem oskarżony oświadczył: „cóż ia teraz poczne ubogi na świecie, to teraz póyde prosto i zapale Panu chałupę na plecach”.
Lubo Dominium iuż przez to iż oskarżony nie maiąc według własnego zeznania żadnego powodu bydź wspólnikiem oporu innych członków gminy z czego skłonność jego do uporu i krnąbrności oczywiście się okazuie, umocowany iest żądać exmissyi podług przepisów prawa § 289 Części 2 Ust: 7. Prawa Powszechnego Krajowego, to przecież w obecnym przypadku tym większy widzi do tego powód, albowiem oskarżony przez groźbę takową nadwyrężył winne dziedzicowi uszanowanie, przez co stosownie do § 44 i 1535 . Cz. II Ust: 20 Powszechnego Prawa Krajowego według podobieństwa na dłuższą niżeli roczną karę więzienia zasłużył. Stosownie więc do tego stanowi się: że oskarżony za nie maiącego prawa do regulacji się uznaie, wskutek czego obowiązany iest z gospodarstwa przez siebie posiadanego natychmiast pod uniknieniem exekucyi i exmissyi ustąpić i koszta procesu ponieść.

Przeciwko postanowieniu niniejszemu dozwolony jest środek apellacyi, takowa atoli wciągu dni 10ciu od dnia publikacyi rachując, zaniesioną być powinna, w przeciwnym bowiem razie wyrok prawomocnym się staje.

W Protokułach zdnia 23 Marca i 3go Kwietnia r.b. wytkniętym już zostało, jaki opór przeciwko postanowieniom Zwierzchności i przeciw Woysku w celu wykonania postanowień tych zarekwirowanemu, oskarżony dotąd okazał. Prócz tego, ten go jeszcze dotyczy zarzut, iż dopuścił się, jak sam zeznaje, zdarcia ze drzew rozkazu Królewskiej Komissyi Jeneralney, za co wyrokiem Królewskiego Sądu Ziemiańskiego w Wschowie z dnia 27. Marca r. b. na karę 8mio dniowego więzienia wskazanym został, iż pomimo nakazu obejrzenia gruntów według planu separacyjnego mu przeznaczonych, tylko przemocą Wojska, a nawet plagami do tego nakłonionym bydź musiał, i że do rozporządzenia Komissyi Specyalnej, aby gruntów swych starych nie tykał, nie stosował się, dalej, iż na powtarzane przedstawienia Komissarza i Radzcy Ziemiańskiego nie zważał i Wojska na exekucyą przybyłego przyjąć nie chciał, że dla żyda w Lesznie mieszkającego pokątnie doradzającego, którego nazwiska nie wspomniał, od współgospodarzy pieniądze zbierał do tego sam w ilości pięciu złotych się dołożył, i pieniądze te do Leszna mu zawiózł i na reszcie iż do Komissarza specjalnego Glaesemer który przeszłą sobotę grunta oskarżonemu podług planu przypadłe wpolu okazywał w następujące odezwał się słowa: „wy to jest Poznański i Smigielski będziecie nam za to odpowiadać, co tu nas tak przymuszacie, a Pan Wojt będzie siedział w areszcie.” Lubo Komisarz starał się wystawić pozwanemu niedorzeczne jego postępowanie i do porządku go wzywał. A dziedzic w skardze świadczył, iż zapoznawanym, jeżeli tenże grunta wskutek separacyi mu przeznaczone przyimie i uprawiać będzie, o przebaczenie prosi i o zniesienie indagacyi, na którą z powodu okazanego oporu zasłużył, u Króla dopraszać się przyrzekł, to jednak pozwany oświadczył:
iż gruntów, wskutek planu separacyinego prawomocnie zatwierdzonego, mu przeznaczonych nie przyimie, rozporządzenia Królewskiej Komissyi Jeneralnej się nie podda i chyba tylko przez przemoc z dotychczasowej swej posiadłości ustąpi.
Z powodów powyższych, nie potrzeba zapewne dalszego rozważania, iż pozwany za skłonność swą do oporu, podburzania i krnąbrności oprócz czekającej go kary kryminalnej, na pozbawienie go gospodarstwa zasłużył. Skutek ten postępowania tym więcej do niego jako przysięgłego szołtysa, który obowiązany jest czuwać nad utrzymaniem spokojności i porządku, według §289 Cz. II Ust. 7 Powszechnego Prawa Krajowego i §73 Ustawy zdnia 8 Kwietnia 1823 zastępowanym bydź powinien.
Stanowi się przeto:
Iż oskarżony za pozbawionego prawa do regulacji uznany bydź ma, wskutek czego obowiązanym jest z posiadanego gospodarstwa rolnego pod uniknieniem exmissyi natychmiast ustąpić i koszta procesu ponieść.

Przeciw niniejszemu postanowieniu dozwolony jest środek apellacyi, która jednak wciągu dni 10 od dnia publikacyi rachując, zaniesioną bydź powinna, w przeciwnym bowiem razie Wyrok prawomocnym się staje.

Niedosyć, iż pozwani przez gwałt i pomoc woyskową do obeyrzenia i uprawiania ról według planu separacyinego im nadanych zniewoleni bydź musieli, i że od kilku tygodni rozporządzeniom Zwierzchności i dziedzica ciągle się opieraią, ale nadto, gdy na żądanie dziedzica do uspokojenia się i porządku wzywani byli, gdy skarga jego o exmissyą przedstawioną im została z oznajmieniem, iż w tym przypadku z gospodarstw ustąpić będą musieli, szczególniey, że żadnego powodu do niekontentowania się planem separacyinem nie maią, oświadczyli ieszcze na nowo, iż chociaż się przekonali, że więcey gruntu niżeli go dawniey posiadali według planu separacyinego odbieraią i że ciężary ich i robocizny są zmniejszone, to przecież nowych tych gruntów przyiąć niechcą i takowe nie inaczej chyba tylko sposobem przymusu uprawiać będą, a zdawnych gospodarstw i gruntów nie ustąpią.
Wszelkie przedstawienia w celu odwiedzenia pozwanych od oświadczenia tego a przywrócenia spokojności daremnemi były. Niepotrzeba zapewne dalszego rozwodzenia się iż przytoczone przez dziedzica na uzasadnienie skargi, krnąbrność włościan aktualnie ma miejsce, i że wniosek jego o exmissyą według § 289. 290. Części II Ust. 7 Powszechnego Prawa Krajowego dostatecznie iest udowodniony, lecz mimo tego exmissya włościan z przyczyny ciągłego wzbraniania się od przyięcia nowych gruntów według § 74. Ustawy z dnia 8go Kwietnia 1823 nastąpić by musiała.

Wskutek więc tego stanowi się ninieyszem do wszystkich czternastu gospodarzy, chociaż Szymon Poprawski wiedząc, że Komissyia do regulacji wyznaczona w mieyscu się znayduie potajemnie się oddalił i pomimo zapozwu żonie jego wręczonego się nie stawił a przeto za przyznaiącego skargę uważany iest i sądzonem być musi.
Iż za krnąbrność i nieprzyięcie przeznaczonych im przez separacyą gruntów obowiązani są z posiadanych gospodarstw natychmiast pod uniknieniem exmissyi ustąpić i koszta procesu ponieść.

Przeciwko postanowieniu ninieyszemu dozwolona iest wprawdzie appellacya, lecz takowa w ciągu dni 10ciu od dnia publikacyi rachuiąc zaniesiona być powinna, w przeciwnym bowiem razie wyrok staie się prawomocnym.

Pozwani wnieśli do Królewskiey Kommisyi Jeneralney o uregulowanie ich stosunków względem dziedzica, podług ustawy z dnia 8. Kwietnia 1823. wskutek którego to wniosku plan separacyiny, a wrazie potrzeby translokacya ich, wyrokiem prawomocnym postanowioną została. Wyrokiem zaś Królewskiey Kommissyi Specyalney, również prawomocnym, rozporządzone są potrzebne środki względem przeiścia z dotychczasowego do nowego stosunku, przez separacją utworzonego.
Pomimo tego włościanie do nowego urządzenia stosować się niechcieli, uprawiania ról według planu separacyjnego im przypadłych wzbraniali się. Dziedzica w uprawie dawnych ról włościańskich na folwark zabranych turbowali i role te w części uprawiali.
Przy takowym krnąbrnym uporze i ponieważ wezwany przez Kommissyą Specyalną oddział Żandarmów krnąbrności włościan pokonać nie zdołał, nie pozostało nic więcey iak wezwać na exekucyą większą liczbę woyska. Lecz i mimo tego niektórzy oskarżeni nowych swych gruntów przyiąć nie chcieli i tylko przemocą do uprawiania ich zniewoleni bydź mogą. Dziedzic więc na podstawie §74 ustawy z dnia 8. Kwietnia 1823 roku wniósł o exmisyą upornych włościan, który to wniosek zupełnie iest usprawiedliwiony. Z pomiędzy pozwanych, którzy nawet po kilkokrotnem przedstawieniu Komissarza ciągle się upierali, i w biegu Instrukcyi przy swem oświadczeniu obstawali iż nadanych im nowo gruntów nieprzyimą i takowe tylko przez przymus uprawiać będą są następuiący: Szymon Zamelek, Walenty Musielak, Piotr Machowiak, Felix Giera i Sylwester Bartkowiak. Pozwani obstając przy takowem oświadczeniu niechcąc dobrowolnie z gospodarstw swych ustąpić, skazani bydź powinni według przepisów allegowanego §fu na ustąpienie z nich pod uniknieniem exmissyi. To samo rozciąga się także do pozwanych ad Nr 12 aż do 20. wymienionych, którzy oddaliwszy się potajemnie podczas pobytu Kommissyi w miejscu i nie stawiwszy się pomimo zapozwania żonom ich wręczonego, zaocznie uważani bydź powinni, iż fakta skargi przyznaią i że przeciw exmissyi ich z gospodarstw nic niemaią do nadmienienia, lecz owszem praw własności do tychże gospodarstw i wszelkich pretensji według ustawy pomienioney im służących, na zawsze się zrzekają.
Co do reszty włościan, którzy się do urządzeń stosowali i role przez separacyą im przypadłe na przyszłość spokojnie uprawiać przyrzekli, pozostaie się przy deklaracyi dziedzica, iż skargę względem nich chce cofnąć. Co się zaś tyczy Stanisława Karolczyka, który zpowodu choroby stanąć niemógł, zastrzega się dziedzicowi podanie następney skargi. Wniosek zaś dominii o exmissyę Walentego Giery odrzuconym bydź musi, albowiem tenże role wskazane, wskutek separacyi mu nadane uprawiać przyrzekł, a odmówienie podpisu za powód do exmissyi uważane bydź nie może.

Stosownie więc do tego stanowi się: iż nasamprzód przy oświadczeniu dziedzica względem cofnięcia skargi przeciw Joachimowi Dwornikowi, Ignacemu Kajochowi, Maciejowi Maychrzakowi i Adamowi Borowiakowi, tudzież co się tyczy zastrzeżonego osobnego procesu przeciw Stanisławowi Karolczykowi pozostać się ma, a z skargą przeciw Walentemu Gierze dziedzic się oddala. Przeciwnie zaś pozwani włościanie:

Już pod dniem 10go Kwietnia r.b. zaniósł dziedzic przeciwko oskarżonym skargę z wnioskiem o exmissyą ich z powodu odmówionego przyięcia gospodarstw, lecz w ciągu instrukcyi sprawy oświadczyli pozwani, iż grunta im przeznaczone a wyrokiem prawomocnym zatwierdzone przyiąć są gotowi i takowe uprawiać będą. Dziedzic zatem cofnął swą skargę przeciw stawaiącym, zaś przeciw Stanisławowi Karolczyk takową sobie zastrzegł. Pomimo tego odmówili znowu Pozwani przyięcia nowych gruntów w protokule z dnia 15go m.b. oświadczywszy powtórnie, iż dla tego ich nie przyimą, ponieważ są przeciwko postanowieniu Królewskiemu, albowiem z nich, ieżeli podatki wszystkie opłacać maią z familią wyżywić się nie potrafią, że się do rozrządzeń i postanowień wyroków stosować nie chcą i że tylko z przymusu role nowe uprawiać będą. Przy takowym wzbranianiu się przyięcia nowych ich działów, dziedzic słusznie wniosek swóy o exmissyią powtarza, gdyż według §74. Ustawy z dnia 8go Kwietnia 1823 nie może żaden włościanin do przyięcia nadanych gruntów być przymuszonym lecz obowiązany iest z posady ustąpić. Ponieważ Pozwani ostatniego dobrowolnie uczynić nie chcą przeto stanowi się:
iż ciż to iest: Adam Borowiak, Joachim Dwornik, Maci Maychrzak, Walenty Giera, Ignacy Kaja i Stanisław Karolczyk obowiązani są z posiadanych przez siebie gospodarstw pod uniknieniem exmissyi natychmiast ustąpić i koszta niniejszego processu ponieść.

Przeciwko niniejszemu postanowieniu iest wprawdzie dozwolona appellacya, lecz takowa w ciągu dni 10 od publikacyi rachując, zaniesiona być powinna, w przeciwnym bowiem razie postanowienie to, prawomocnym się stanie.

W miesiącu Marcu r.b. rozstał się ze światem gospodarz Jan Tomczak, zostawiwszy wdowę i troie doletnich dzieci, to iest dwóch synów i iedną córkę. Z pomiędzy tych obrał Dziedzic nasamprzód najstarszego syna Melchiora, lecz ten czuł się być niegodnym tego dobrodziejstwa, za okazany czynny udział w uporze innych włościan zrzekł się praw swych w protokule z dnia 13go Kwietnia r.b. Obraną więc została zgodnie z wolą Dziedzica i pozostałem ieszcze synem Jakóbem, Helena Tomczak na posiedzicielkę zawakowanego gospodarstwa, która też takowe w protokule z dnia 14go m.b. przyięła. Następnego dnia oświadczyła jednak wyraźnie, iż gospodarstwa nieprzyimie, ponieważ iey - chociaż wyrokiem postanowione zostało - krzywda się dzieie, iż nowych gruntów iey przeznaczonych uprawiać nie będzie, a pretensji do nadania sobie własności się nie zrzecze. Dziedzic zatem domaga się słusznie exmissyi. § 74. Ustawy z dnia 8go Kwietnia 1823 przepisuie wyraźnie, że ieżeli który włościan niechce przyiąć nadanych mu gruntów, tedy do tego znaglonym wprawdzie być nie może, obowiązanym jednak iest z takowych ustąpić. Stanowi się przeto:
iż niezamężna Helena Tomczak obowiązaną iest z gospodarstwa przez Dziedzica za zezwoleniem iey Matki i rodzeństwa nadanego i dotąd posiadanego natychmiast pod uniknieniem exmissyi ustąpić i koszta ninieyszego procesu ponieść.

Przeciwko niniejszemu postanowieniu dozwolona iest wprawdzie appellacya, lecz takowa w ciągu dni 10 od publikacyi rachuiąc zaniesiona być powinna, w przeciwnym bowiem razie, postanowienie to prawomocnym się staie.

Niezważaiąc na udział, który pozwany przy zaszłym w Oporowie uporze włościan czynnie okazał, niezważaiąc na to, iż za odmawianie przyięcia nowych działów włościanom przez wyroki prawomocne nadanych, już przeciw wielu z nich na wniosek dominii, stosownie do przejawów prawa exmissya zawyrokowana została, pozwany ciągle przy swym zostaie uporze. Przez omyłkę tylko i przemienienie nazwiska opuszczony był Skrzypczak pomiędzy pozwanemi w dniu 9. mb. z nazwisk wymienionymi i późniey do przyięcia i uprawy nowych gruntów wezwany. Na wezwanie to oświadczył się stanowczo, iż takowych nie przyimie, że tylko przez przymus uprawiać ie będzie, i że z gospodarstwa dobrowolnie nie ustąpi. Ani przykład innych gospodarzy, ani też przedstawienia nie zdołały go od oświadczenia tego odwieść. Wtakiem więc razie zastosowanym bydź musi §74. ust. z dnia 8. Kwietnia 1823. podług którego wprawdzie nikt do przyięcia gruntów wskutek separacyi mu nadanych znaglonym bydź niemoże, lecz wzbraniaiący się przyięcia z posady ustąpić powinien. Na wniosek dziedzica stanowi się przeto:
iż pozwany Jakób Skrzypczak z powodu odmówionego przyięcia obowiązanym iest zposiadanego przez siebie gospodarstwa pod uniknieniem exmissyi natychmiast ustąpić i koszta niniejszego procesu ponieść.

Przeciwko niniejszemu postanowieniu dozwolona iest wprawdzie appellacya, iednak takowa w ciągu dni 10. od publikacyi rachując zaniesiona bydź powinna, w przeciwnym bowiem razie postanowienie prawomocnym się stanie.