NOWAK Jan (14 XII 1894 – 12/13 IV 1940)
Ur. w Pawłowicach. Syn Stanisława i Marii zd. Raburskiej. Jego bracia Michał i Bartłomiej polegli w czasie I wojny św., natomiast Marcin w czasie powstania wielkopolskiego. Po ukończeniu szkoły podjął pracę w majątku Pawłowice. Powołany w 1914 r. do służby w armii niemieckiej, walczył na frontach I wojny św. W styczniu 1918 r. stacjonował w okolicach Wilna i przydzielony został do zarządu gospodarczego w miejscowości Rymszany w powiecie brasławskim. Tam pomagał miejscowym Polakom. 19 X 1918 wyjechał na urlop do rodzinnego domu w Pawłowicach i nie wrócił już do swojej jednostki. W XI 1918 włączył się w prace przygotowawcze do powstania. Organizował drużyny powstańcze w Pawłowicach. Od 7 I 1919 brał czynny udział w walkach powstańczych jako łącznik konny na odcinku „Pawłowice”, Utrzymywał łączność na liniach Pawłowice - Poniec i Pawłowice - Kąkolewo. Uczestniczył w potyczkach pod Robczyskiem, Kąkolewem i Osieczną. Kilkakrotnie przechodził na tyły wroga i przynosił cenne wiadomości, za co został awansowany. Następnie wcielony do 6 Pułku Strzelców Wielkopolskich (późniejszy 60 Pułk Piechoty), został dowódcą konnego oddziału wywiadowczego. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. W czasie walk na froncie wschodnim zabłąkana kula utkwiła w grubym, skórzanym pasie na jego plecach, nie czyniąc, poza siniakiem, żadnej szkody. Za wybitne wyczyny bojowe odznaczony Orderem Virtuti Militari. Zwolniony z wojska z dniem 29 XI 1920, wrócił do Pawłowic.
15 III 1921 wstąpił do Policji Państwowej i przeniósł się do Poznania. Wkrótce rozpoczął naukę w nowoutworzonej Szkole Policyjnej w Bydgoszczy. Po trzech latach nauki został skierowany do oddziału policji konnej w Gostyniu. Następnie przeniesiony do komisariatu granicznego Policji Państwowej w Miasteczku Krajeńskim, pow. Wyrzysk, na stanowisko komendanta tej placówki. Od 1933 r. pracował na stanowisku komendanta komisariatu PP w Kcyni. W 1937 r. przeniesiony na stanowisko komendanta komisariatu dla miasta i powiatu w Wągrowcu. Stopień służbowy: starszy przodownik PP (odpowiednik st. sierżanta). We wrześniu 1939 r. ewakuowany na kresy wschodnie w okolice Kowla. Tam dowodził zorganizowaną przez siebie kompanią złożoną z żołnierzy i policjantów. Dostał się do niewoli radzieckiej. Więziony w Ostaszkowie, wywieziony z obozu (lista nr 023/4 z 10 IV 1940, poz. 62). 12 lub 13 IV 1940 zamordowany w Twerze (ówczesnym Kalininie) i pochowany w Miednoje. Był odznaczony m.in.: Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari (nr 2803), Krzyżem Walecznych, Medalem Niepodległości (1932), Złotym Krzyżem Zasługi. 24 I 1924 w Gostyniu ożenił się z Jadwigą Cichocką. Miał syna Mariana (ur. 1925 w Miasteczku Krajeńskim).
CAW, Akta odznaczeniowe Medalem Niepodległości, Życiorys spisany przez syna Mariana Nowaka zam. w Poznaniu
KOPIA LISTY Z DNIA 10 IV 1940 R. - JEŃCÓW WYWIEZIONYCH Z OBOZU W OSTASZKOWIE DO KALININA „DO DYSPOZYCJI NKWD”. POD POZ. 62 „NOWAK Jan Stanisławowicz” ur. 1894 r.
|