Grudnia 14 2024 23:22:13
Nawigacja
· Strona główna
· FAQ
· Kontakt
· Galeria zdjęć
· Szukaj
NASZA HISTORIA
· Symbole gminy
· Miejscowości
· Sławne rody
· Szkoły
· Biogramy
· Powstańcy Wielkopolscy
· II wojna światowa
· Kroniki
· Kościoły
· Cmentarze
· Dwory i pałace
· Utwory literackie
· Źródła historyczne
· Z prasy
· Opracowania
· Dla genealogów
· Czas, czy ludzie?
· Nadesłane
· Z domowego albumu
· Ciekawostki
· Kalendarium
· Słowniczek
ZAJRZYJ NA


MONOGRAFIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ W BELĘCINIE NOWYM
Autor: Heliodor Kostaniak

BELĘCIN w latach do 1836.


Belęcin do końca 1835 roku był wsią folwarczno–pańszczyźnianą. Należał do powiatu wschowskiego, obwodu rejencyjnego poznańskiego. Właścicielem ziemskim był szlachcic Karol Mieczkowski. Podlegał mu główny folwark pański, dwa mniejsze folwarki położone na polach, kuźnia, dwa gospodarstwa rolne, 18 gospodarstw włościańskich zaciężnych równej wielkości i jedno gospodarstwo zaciężne chałupnicze. Włościanie zaciężni za użytkowanie gospodarstw swoich obowiązani dotąd byli dworowi do stałej i niestałej pańszczyzny bydlęcej i ręcznej, do daniny gotówkowej i z naturaliów.
„Dominium miało obowiązek budowania i utrzymywania włościanom budynków mieszkalnych i gospodarczych, dozwalanie im wolnego zbierania drzewa na opał i wolnego pastwiska w lesie, dawanie im małej ilości piwa i zapomagania ich skutecznie podług przepisów prawa w przygodach nieszczęśliwych”.
Na postawie ustawy z dnia 8 kwietnia 1823 roku włościanie zaciężni wnieśli o nadanie sobie własności własnych posad, o podział wspólności i złożenie w całości rozrzuconych gruntów, oraz o założenie szkoły w Belęcinie. Czynności związanych z tymi sprawami dokonała Komisja Specjalna we Wschowie na polecenie Królewskie Komisji Generalnej w Poznaniu. W wyniku regulacji ziemi włościanie otrzymali na własność ziemię, budynki mieszkalne i gospodarcze wraz z inwentarzem pański, który się na każdym gospodarstwie znajdował nie wyłączając siewów ozimych.
Dziedzic zaś otrzymał w zamian od włościan niezmienną rentę z każdego gospodarstwa po 14 talarów, 28 srebrnych groszy i 8 fenygów płatnych gotówką w dwóch równych ratach rocznych na św. Wojciecha i św. Marcina.
Właściciele zrzekli się na wieczne czasy wszelkich praw i roszczeń przysługujących im z tytułu dotychczasowych powinności dworu na rzecz włościan. Odtąd włościanie zobowiązani byli płacić na rzecz państwa podatki po 1 talarze, 13 srebrnych groszy co z całej wsi wynosiło 22 talary, 28 srebrnych groszy, zaś dziedzic płacił państwu 106 talarów, 21 srebrnych groszy i 2 fenygi. Poza tem na rzecz plebanii katolickiej w Świerczynie włościanie płacili na św. Marcina daninę realna składającą się z „mesznego” wynoszącego łącznie z transportem 2 szafle żyta i 2 szafle owsa miary berlińskiej, zaś dziedzic płacił 7 szefli, 9 mac żyta i 7 szefli, 9 mac owsa oraz 3 beczki piwa. Do zbierania daniny i dostarczania jej plebanowi od włościan został zobowiązany każdorazowy sołtys. Dwór swoją daninę dostarczał sam. Każde gospodarstwo rolne posiadało 37 morgów, 7 prętów powierzchni rolnej.

UPOSAŻENIE SZKOŁY

Wieś należała do związku szkolnego w Drobninie. Tam też dzieci z Belęcina i Karchowa uczęszczały do szkoły. Przy regulacji gruntów na uposażenie szkoły według przepisów prawa wyznaczono 8 morgów 151 prętów roli. Z tego:

Dwór za siebie wydzielił 4 morgi 75 prętów
Na rachunek gospodarzy karchowskich 1 morga 161 prętów
Na rachunek gospodarzy Belęcina 2 morgi 95 prętów

RAZEM: 8 morgów 151 prętów

Z ogólnego areału wyznaczono na plac zabudowy 30 prętów na szkółkę drzew owocowych 45 prętów z zaznaczeniem, że „każdoczasowy nauczyciel jest zobowiązany 45 prętów z gruntu przeznaczyć na szkółkę drzew owocowych i tylko na ten cel używać”.
Szkoła została pobudowana w latach 1836 – 1885. Dokładnej daty nie można ustalić ze względu na brak wszelkiej dokumentacji, bowiem ta została przez Niemców podczas ostatniej wojny światowej zniszczona. Budynek szkolny posiadał jedną izbę lekcyjną, 3 pokoje, kuchnię i korytarz. Zewnętrzny mur stanowią kamienie, a wewnętrzny długość cegły, grubość – 70 cm, wysokość zewnętrzna muru 3 m. Dach pokryto dachówką.


Budynek szkolny w Belęcinie Starym (dawna szkoła polska)

BELĘCIN po roku 1885

W roku 1885 w Belęcinie dokonano częściowej parcelacji majątku ziemskiego. W wyniku jej przeprowadzenia nastąpił podział wsi na Belęcin Stary i Belęcin Nowy. Belęcin Stary położony był po obu stronach drogi na długości 700 m. Belęcin Nowy natomiast rozrzucony został na przestrzeni 12 km, przy 33 gospodarstwach rolnych, oddalonych od siebie po 300 – 800 m, rozłożonych po 5 drogach polnych. Ziemię z parcelacji majątku kupili rolnicy niemieccy. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej część ich opuściła Belęcin Nowy i wyprowadziła się do Niemiec, zaś gospodarstwa rolne drogą zamiany objęli Polacy. W tym samym czasie kiedy parcelowano majątek Belęcinie, droga parcelacji ziemi powstała wieś Hersztupowo z Wygodą. Pod budowę szkoły wydzielono z gruntów majątku ziemskiego 1, 80 ha ziemi dla dzieci z Hersztupowa, Wygody i Brylewa. Ziemię darował dziedzic Brylewa Ponikiewski. Do czasu wybudowania szkoły dzieci z tychże wiosek przeznaczono do obwodu szkolnego w Belęcinie.
Ziemię również oddano pod zagospodarowanie szkole Belęcin. Ponieważ jednak dotychczasowy budynek szkolny w Belęcinie nie mógł z powodu jednej izby lekcyjnej pomieścić dzieci z Belęcina Starego, Belęcina Nowego, Karchowa, Hersztupowa, Wygody i Brylewa 54 rolników Belęcina Nowego i Belęcina Starego zaciągnęli w roku 1893 długoterminowy kredyt państwowy na sumę 6 800 marek na 3 i 2/3% procent w skali rocznej i dobudowali dwie klasy przy istniejącym budynku szkolnym w Belęcinie Starym, zaś byłą klasę przerobiono na mieszkanie dla drugiego nauczyciela. Kredyt płatny był w dwóch ratach rocznych począwszy od roku 1899 – 1928.
Niemcy, nie chcąc nadal posyłać swe dzieci do szkoły razem z dziećmi polskimi w 1887 roku zakupili 3, 97 ha ziemi z majątku ziemskiego i wybudowali dla dzieci niemieckich szkołę na terenie Belęcina Nowego. Ze względu jednak na ubytek ewangelickich dzieci niemieckich 23 lutego 1928 roku szkoła ta została przekształcona na szkołę katolicką i przyłączona do katolickiej szkoły w Belęcinie Starym. Dzieci niemieckie dotąd uczęszczały do szkoły ewangelickiej niemieckiej w Krzemieniewie.


Budynek szkolny w Belęcinie Nowym (dawna szkoła niemiecka)

WYKAZ KIEROWNIKÓW SZKOŁY W BELĘCINIE

Lp.

Czas pełnienia funkcji

kierownika szkoły

Imię i nazwisko

Narodowość

1.

1836 – 1884

brak danych

?

2.

1885 – 1919

Likke

Niemiec

3.

-

Schulz

Niemiec

4.

-

Grolmisch

Niemiec

5.

-

Stawiński

Polak

6.

-

Esser

Niemiec

7.

1920- 1932

Filipowski

Polak

8.

1933 – 1939

Antoni Dembski

Polak

9.

1940 – 1945

Otto Gründemann

Niemiec

10.

1945 – 1956

Antoni Dembski

Polak

11.

1956 - 1964

Heliodor Kostaniak

Polak


OKRES OKUPACJI 1939 – 1945

W roku 1939 w październiku przybył do Belęcina Nowego Niemiec Otto Gründemann rodem z Berlina. Objął on kierownictwo szkoły tutejszej i uczył tylko dzieci niemieckie. Dzieci polskie uczyła natomiast córka miejscowego rolnika niemieckiego sąsiadującego ze szkoła Gertruda Engel posiadająca wykształcenie czterech klas szkoły powszechnej oddziału niemieckiego w Krzemieniewie. Dzieci polskie uczono tylko kilka godzin dziennie. Nauka odbywała się nieregularnie. Używano dzieci polskie przede wszystkim do sezonowych prac rolnych, ogrodniczych, różnych posług osobistych. Wymieniona znana była z bezwzględnej surowości, szczególnie w zakresie stosowania kar cielesnych za żmudy szkolne. Od maja 1944 roku dzieci polskie przestały uczęszczać do szkoły, a we wrześniu ten sam los podzieliły dzieci niemieckie, gdyż kierownika szkoły władze niemieckie powołały do prac fortyfikacyjnych na froncie wschodnim tzw. „Einsatz”. 26 stycznia 1945 roku ostatni żołnierze niemieccy opuścili Belęcin Nowy. Dzień ten był dniem wyzwolenia przez Armię Radziecką tutejszych terenów.

OKRES POLSKI LUDOWEJ

W wyniku działań wrogich Niemcom w okresie okupacji Niemcy pozbawili życia 5 obywateli polskich z Belęcina Nowego, 7 – z Belęcina Starego, 2 – z Wygody, 1 – z Karchowa.
W szkole nie została żadna dokumentacja, ani z lat dawnych ani z okresu okupacji niemieckiej. W myśl zarządzenia Kierownika Resortu Odszkodowań Wojennych z dn. 21. IX. 1944 roku szkody wyrządzone szkole wyliczono na 3 000, 00 zł przedwojennych. Kilkaset tomów biblioteki szkolnej wraz z dokumentacją szkoły Otto Gründemann ówczesny kierownik szkoły z okresu wojny przekazał na makulaturę.
Pierwsze zajęcia szkolne rozpoczęły się po wyzwoleniu w wolnej Polsce 20 lutego 1945 roku, przy jednym nauczycielu trzech lasach i 125 dzieciach.

Wykaz nauczycieli w szkole od wyzwolenia:

Lp.

Imię i nazwisko

Okres pobytu w szkole

1.

Antoni Ostojski

20.02.1945 – 1.11.1946

2.

Eleonora Dembska

5.03.1945 – 9.03.1956

3.

Władysław Ratajczak

1.02.1946 – 1.09.1946

4.

Antoni Dembski

4.05.1946 – 9.12.1956

5.

Zofia Czubachowska

1.09.1947 – 18.08.1953

6.

Bogusław Bączkowski

1.09.1949 – 1.09.1950

7.

Wanda Chwiłkowska

15.11.1950 – 22. 09.1951

8.

Irena Stachowiak

22.09.1951 – 1.09.1953

9.

Bronisław Starzyński

11.09.1951 – 5.10.1951

10.

Snafin Buraczonok

6.10.1951 – 1.11.1952

11.

Tadeusz Muszyński

1.09.1953 – 14.09.1953

12.

Maria Jazienicka

1.09.1953 – 30.11.1953

13.

Michał Podgórny

1.10.1953 – 1.11.1956

14.

Józef Skrzypczak

11.01.1 954 – 1.10.1955

15.

Feliks Winger

1.09.1955 – 1.10.1956

16.

Stanisław Gruca

1.09.1956 – 31.08.1956

17.

Teresa Grys–Olender

1.10.1956 – 26.06.1964

18.

Heliodor Kostaniak

13.12.1956 – 26.06.1964

19.

Bożena Kostaniak

13.12.1956 – 26.06.1964

20.

Jerzy Rzeźniczak

6.11.1957 – 22.12.1964

21.

Halina Horowska

5.11.1958 – 30.11.1958

22.

Jan Skorupiński

1. 09.1959 – 26.06.1960

23.

Wilhelm Żebrowski

1. 09.1960 – 16.10.1962

24.

Franciszek Górzański

16.10.1962 – 26. 06.1963

25.

Czesława Giera –Wagner

1.09.1963 – 26.06.1964


Jak wynika z zestawienia przez okres 19 w szkole w Belęcinie pracowało 25 nauczycieli. Zmiany dokonywały się wśród nauczycieli. Przyczyną ich było rozwiązywanie umów przez Wydział Oświaty, przenoszenie się nauczycieli na własną prośbę do innych powiatów i województw, oraz do innych szkół naszego powiatu, dla poprawy bytu jak i kojarzenie się małżeństw.

ORGANIZACJA SZKOŁY

Dane liczbowe:

Lata

Ilość

nauczycieli

izb

lekcyjnych

oddziałów

uczniów

w szkole

absolwentów

klas VII

chłopców

dziewcząt

1836-1892

1

1

4

?

-

-

-

1893-1928

2

3

4

?

-

-

-

1929-1939

3

3

4

?

-

-

-

1940-1944

2

3

2

?

-

-

-

1945/46

3

3

3

134

-

-

-

1946/47

4

4

4

160

-

-

-

1947/48

3

4

6

165

-

-

-

1948/49

4

4

7

143

11

7

4

1949/50

4

4

7

143

10

5

5

1950/51

4

4

7

117

35

17

18

1951/52

4

4

7

117

20

9

11

1952/53

4

4

7

107

24

13

11

1953/54

4

4

7

93

12

8

4

1954/55

4

4

7

97

16

12

4

1955/56

4

4

7

101

16

11

5

1956/57

4

4

7

108

10

4

6

1957/58

4

4

7

115

9

4

5

1958/59

4

4

7

120

8

4

4

1959/60

4

4

7

133

16

4

12

1960/61

4

4

7

135

14

11

3

1961/62

4

4

7

141

12

6

6

1962/63

4

4

7

141

17

5

12

1963/64

4

4

7

136

18

9

9

Razem

248

129

119


Łącznie szkołę w Belęcinie Nowym przez okres 16 lat istnienia klasy VII opuściło 248 absolwentów w tym 129 chłopców.

CZYTELNICTWO I KSIĘGOZBIÓR

Stan księgozbioru i czytelnictwa do roku 1952/53 nie jest znany z powodu braku danych w dokumentacji szkolnej. W kronice szkoły założonej w roku 1945 istnieją tylko wspomnienia, że biblioteka szkolna liczyła kilkaset woluminów. Opiekunką biblioteki była nauczycielka Eleonora Dembska. Dane późniejsze przedstawiają się następująco:

Rok szk.

Ilość

Wypożyczeń

na ucznia

Książek na ucznia

woluminów czytelników wypożyczeń

1953/54

1240

126

794

6,3

13,5

1954/55

1456

112

1612

14,4

13

1955/56

1624

107

1712

16

15,1

1956/57

1600

108

433

4

15

1957/58

2723

113

1020

9

24,1

1958/59

2700

119

1030

9

22,7

1959/60

1389

133

1862

14

10,4

1960/61

1467

123

1609

13

12

1961/62

1516

136

2312

17

11,1

1962/63

1703

141

2627

11,5

12,1

1963/64

1761

130

2574

29,7

13,5


Ilość czytelników zależy od ilości dzieci w szkole. Im więcej dzieci w szkole, tym więcej jest czytelników. Do grudnia 1956 roku szkolną bibliotekę prowadziła nauczycielka Eleonora Dembska. Po niej funkcję bibliotekarza szkolnego pełni nauczycielka Olender Teresa. Biblioteka mieści się w oddzielnym pomieszczeniu na regałach otwartych.


-------------------------------------------------
Opracowanie to powstało w roku 1964.


WARTO ZOBACZYĆ
Dwór Drobnin

Kościół Pawłowice

Dwór Oporowo

Kościół Drobnin

Pałac Pawłowice

Kościół Oporowo

Pałac Garzyn

Dwór Lubonia

Pałac Górzno
Wygenerowano w sekund: 0.00 7,008,199 Unikalnych wizyt