W latach 1390-1415 występował Piotr (Pietrasz) Gorzyński albo Gorzeński. W 1394 i 1400 roku Piotr (Piecz) Janiszewski posiadał część Górzna, a w XV i XVI wieku było własnością Gorzeńskich. W 1798 roku właścicielem był Wojciech Węgorzewski, od którego w 1799 roku zakupił Karol Stanisław Unruh, od niego August Sułkowski w 1844 roku. Górzno nie wchodziło w skład ordynacji rydzyńskiej, lecz stanowiło dobra alodialne. Kupili je w 1870 roku Eduard i Auguste Müller, po których w 1902 roku dziedziczyli Kurt i Annemarie Müller, następnie ich dzieci w 1920 roku, których własnością majątek pozostawał do końca II wojny światowej. W 1913 roku do majętności Górzno włączono dobra Garzyn z folwarkiem Frankowo oraz dobra Bojanice.
W 1530 roku pobór z 2 1-2 łanu i wiatraka; w 1563 roku z 7 łanów, 2 karczem, wiatraka, od 2 komorników. W latach 1841-1847 we wsi znajdował się folwark pański wraz z kuźnią, położona u boru posada leśna i rybacka oraz 21 gospodarstw włościańskich i 18 małych gospodarstw. W 1846 roku we wsi były 34 dymy i 267 mieszkańców. W 1881 roku powierzchnia wynosiła 703 ha, w tym ziemi ornej 500 ha, około 63 ha łąk i pastwisk, 98 ha lasu i 24 ha wody. W folwarku była gorzelnia, hodowla bydła rasy holenderskiej mlecznej. Po włączeniu wyżej wymienionych dóbr powierzchnia całkowita majątku wzrosła do 2199 ha. W 1913 roku w gospodarstwie było 60 koni, 180 krów, 600 owiec i 160 świń. W 1926 roku powierzchnia majątku Górzno wynosiła 744 ha, w tym 501 ha roli, była mączkarnia, gorzelnia i pługi parowe.
We wsi Górzno znajdują się dwa założenia pałacowe. Pierwsze z nich (z całą pewnością starsze), znajduje się we wschodniej części wsi. Drugie założenie, powstałe na początku XX wieku, znajduje się na północ od wsi.
ZAŁOŻENIE PAŁACOWE I składa się z pałacu, parku oraz zespołu folwarcznego.
ZESPÓŁ REZYDENCJONALNY stanowi pałac, który znajduje się pomiędzy parkiem (od zachodu) i podwórzem (od wschodu), w stronę którego zwrócony fasadą. Dojazd do pałacu prowadzi przez park (od północnego-wschodu) lub przez podwórze (od południowego-wschodu).
PAŁAC z 2 połowy XIX wieku, początku XX wieku być może na miejscu starszego dworu. Eklektyczny, murowany, otynkowany. Dwukondygnacyjny, podpiwniczony. Na rzucie prostokąta ze skrzydłem w partii południowej, ryzalit na osi elewacji wschodniej korpusu, wieża w narożniku południowo-wschodnim. Korpus kryty dachem mansardowym, skrzydło dwuspadowym. Fasada korpusu dziewięcioosiowa, ryzalit trzyosiowy, skrzydło dwuosiowe. Elewacje obiega gzyms krokszynowy, narożniki piętra: ryzalitu, skrzydła i wieży zaakcentowane pilastrami. Na piętrze wieży i w pierwszej kondygnacji ryzalitu okna zamknięte łukami pełnymi, pozostałe prostokątne, w profilowanych obramowaniach.
PARK bez cech stylowych, zachowany w szczątkowej formie, o powierzchni około 1,2 ha. zadrzewienie stanowią wierzby, kasztanowce i klony.
ZAŁOŻENIE PAŁACOWE II składa się z części rezydencjonalnej oraz mączkarni.
ZESPÓŁ REZYDENCJONALNY złożony jest z pałacu, oficyny parku, pałac na południowym skraju parku, oficyna na wschodnim. Na wschód od parku znajdowała się kiedyś ujeżdżalnia.
PAŁAC z początku XX wieku, rozbudowany i przebudowany na sanatorium po II wojnie światowej. Skierowany na południe, murowany, otynkowany, przyziemie fasady z boniowaniem. Dwukondygnacyjny, podpiwniczony, kryty dachem czterospadowym. Na rzucie prostokąta, w elewacji południowej z ryzalitem środkowym, podwyższony o kondygnację mezzanina, w elewacji północnej ryzality skrajne. Układ wnętrz dwuipółtraktowy, na osi hol z dwubiegową klatką schodową. Fasada trzynastoosiowa, pięcioosiowy ryzalit poprzedzony czterokolumnowym, doryckim portykiem z balkonem, zwieńczony jest trójkątnym szczytem. W elewacji ogrodowej po trzy osie okienne w ryzalitach, w kondygnacji piętra na osi balkon, podtrzymywany betonowymi krokszynami. Elewacje artykułowane prostymi gzymsami, zwieńczone gzymsem ząbkowym. Pod oknami mezzanina figuralna dekoracja sztukatorska, ilustrująca prace rolnicze, w płycinach nad oknami piętra dekoracja roślinna.
PARK eklektyczny, o powierzchni około 2,5 ha z początku XX wieku. Przed fasadą pałacu kolisty gazon, pojedyncze okazy roślin egzotycznych.
Opis zaczerpnięty z: MAJĄTKI WIELKOPOLSKIE Tom IV, POWIAT LESZCZYŃSKI - Magdalena Jarzewicz
|