 Karol Antoniewicz urodził się 6 Xl 1807 r. w Skwarzawie kołu Lwowa, zmarł 14 Xl 1852 r. w Obrze. Pochodził z ormiańskiej rodziny Józefa i Józefy z Nikorowiczów. W 1827 r. ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie we Lwowie. Brał czynny udział w powstaniu listopadowym. W 1833 r. wstąpił w związek małżeński z Zofią Nikorowicz i miał z nią pięcioro dzieci. Po przedwczesnej śmierci ich dzieci opiekował się chorymi i opuszczonymi, zamieniając swój dwór w Skwarzawie na szkołę i szpital, a po śmierci żony wstąpił do zakonu jezuitów. Zasłynął jako kaznodzieja i misjonarz, szczególnie podczas rozruchów chłopskich w 1846 r. zwalczał pijaństwo oraz inicjował akcje charytatywne. Po rozproszeniu jezuitów galicyjskich w 1848 r. głosił kazania w Krakowie, na Podkarpaciu, na Śląsku, a w końcu w Poznańskiem. Zorganizował w Obrze placówkę jezuicką, której był pierwszym przełożonym. Niosąc pomoc zarażonym na cholerę, sam padł ofiarą epidemii. Pozostawił bogatą spuściznę literacką: opowiadania, listy i poezje. Jest on autorem popularnych pieśni religijnych: „Biedny, kto Ciebie”; „Chwalcie, łąki umajone”; „Do Betlejemu pełni radości” (kolęda); „Nazareński śliczny kwiecie”; „Nie opuszczaj nas”; „O Józefie uwielbiony”; „O Maryjo, przyjm w ofierze”; „Panie, w ofierze Tobie dzisiaj składam” i wielu innych. Tuż przed wstąpieniem do zakonu napisał utwór – pieśń, która jest wyrazem ludzkiego „łez padołu” i jednocześnie osobistym wyrazem wiary, nadziei i miłości – „W krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie...”.
W poezji Antoniewicza dominują trzy wątki ideowo tematyczne: świadome przeżywanie łaski dziecięctwa Bożego, akceptacja cierpienia jako ważnego elementu chrześcijańskiego życia oraz żarliwa miłość i kult do Najświętszej Maryi Panny. Oprócz poezji drukiem wydane zostały również liczne jego kazania. Był też autorem wielu książeczek i rozpraw przeznaczonych głównie dla wiejskiego ludu, w których w sposób jak najprzystępniejszy wykładał przepisy moralności chrześcijańskiej, będącej – jego zdaniem - główną podstawą i niezbędnym warunkiem prawdziwej oświaty. Jak wyżej wspomniano, zmarł na cholerę w klasztorze w Obrze koło Wolsztyna. W pierwszą rocznicę śmierci, to jest 14 listopada 1853 r. uroczyście odsłonięto pomnik wzniesiony mu w kościele w Obrze, gdzie spoczywają jego zwłoki. Na marmurowej tablicy obok napisu łacińskiego ułożonego przez braci zakonnych, umieszczono piękny napis polski pióra Franciszka Morawskiego (tegoż „Pisma zebrane wierszem i prozą”, Poznań 1882, Tom II „Bajki. Wiersze drobne.” – str. 273 „Nagrobki i napisy”). W cytowanym na końcu niniejszego przypisu, wcześniejszym o ponad 20 lat krakowskim wydaniu „Poezji ks. Karola Antoniewicza” z 1861 r., o autorze tego napisu pisano jeszcze w trybie przypuszczającym: „... obok napisu łacińskiego ... umieszczono następujący pióra jednego z poetów naszych:
„Z krzyżem w ręku nad polskim gorujący ludem,
Starłeś go i podniosłeś słowa Twego cudem;
Krzepiłeś go w niedoli nadzieją i wiarą,
Dla niegoś żył jedynie i dlań padł ofiarą.
Dziś Cię szuka w twym grobie, przez łzy widzi w niebie
I modląc się za Tobą modli i przez Ciebie.”
Marmurowa tablica nagrobna
z epitafium na cześć ks. Karola Antoniewicza
w przyklasztornym kościele w Obrze k/Wolsztyna
[źródło: http://www.misyjnedrogi.pl/]
_______________________________________________
WYKAZ PISM KSIĘDZA KAROLA BOŁOZA ANTONIEWICZA
wydanych w Lesznie nakładem i drukiem E. Günthera.
1849 - Święty Izydor oracz. Podarek dla szkółek ludu naszego.
1849 - Żywoty świętych polskich. Wspomnienie pierwsze o ś. Kunegundzie. (Wydanie drugie nie wiadomo gdzie i kiedy wyszło. Wydanie trzecie pod tytułem: Wspomnienie o ś. Kunegundzie. wyszło również nakładem i drukiem E. Günthera w Lesznie.)
18?? - Modlitwa do Pana Jezusa. (1849 lub 1850)
18?? - Modlitwa do Najświętszej Panny Maryi. (1849 lub 1850)
1852 - Obrazki z życia ludu wiejskiego dla szkółek wiejskich. Zeszyt 1 — 3. Wydanie drugie (wydanie pierwsze we Lwowie 1850).
1852 - Kazanie na żałobnem nabożeństwie za duszę ś.p. Stefanii z Małachowskich Platerowej, odbytem w Szremie na dniu 23 sierpnia 1852.
1852 - Ojcze nasz. Upominek missyjny dla matek i dziatek.
1852 - Missya czyli przypomnienie się do missyi, jéj działania i skutki.
1852 - Kwiateczki missyjne ludowi wielkopolskiemu na pamiątkę missyi odbytej w r. 1852 ofiarowane.
1852 - Przez krzyż do nieba. Przypomnienie missyi w w. księstwie poznańskiem odbytej.
Dodać tu jeszcze należy mowy pogrzebowe na nabożeństwach żałobnych za duszę ś.p. ks. Karola Antoniewicza wygłaszane przez najznakomitszych kaznodziejów. Z tych w Lesznie wydano dwie:
1853 - Mowa pogrzebowa podczas obrzędu żałobnego za duszę ś.p. Ojca Karola Antoniewicza w Krakowie.
1853 - Mowa na żałobnem nabożeństwie za ś.p. ks. K. Antoniewicza miana w Kościanie 2 grudnia 1852 przez ks. Tomickiego.
_______________________________________________
Ocena twórczości ks. K. Antoniewicza wg jednej z XIX-wiecznych jego biografii.
„W pierwszych latach apostolstwa swego zbliżony do wiejskiego ludu pokochał go ojcowskim sercem i jemu szczególniej poświęcić się postanowił. Ale miłość ta nie była ślepą; znał on aż nadto dobrze wady i złe skłonności w nim zakorzenione, i te wytępiać i prostować usiłował. Widząc, że pierwszą przyczyną zepsucia wieśniaków naszych, które tak opłakane wydało skutki, jest głównie nieznajomość prawdziwego ducha religii naszej i wypływających z niej zasad moralności, wykładał im tę świętą naukę w najrozmaitszy sposób, już to w pamiątkach jubileuszowych i misyjnych, już w czytaniach świątecznych, w żywotach świętych, powiastkach, drogach krzyżowych i t. p., a zawsze z dziwną i pełną wdzięku prostotą. Miał on szczególny a rzadki dar tłumaczenia prawd najwznioślejszych w sposób przystępny dla każdego wieku i stanu; umiał się zniżyć do pojęcia prostego ludu, nie wpadając w zwykłą ostateczność będącą skutkiem podobnych usiłowań, to jest pospolite i prostacze wyrażenia. Owszem we wszystkich powyżej przytoczonych pismach ujmuje nas nieporównany wdzięk, jasność, trafność a nawet wzniosłość poetyczna w porównaniach, jakich zwykle używał dla lepszego wyłożenia myśli swojej. To też każdą z tych książeczek przeznaczonych głównie dla wiejskiego ludu można czytać z upodobaniem i pożytkiem, wyjąwszy naturalnie ustępy wyłącznie do wieśniaków zastosowane. Dziś trudno nawet policzyć te drobne pisemka, które jak zdrowe ziarno zbawiennej nauki rozsiały się pomiędzy polskim ludem i prędzej czy później obfity plon przyniosą.”
(Źródło przypisów: „POEZYJE ks. Karola Antoniewicza - poprzedzone krótką wiadomością o życiu i pismach autora”, Kraków 1861)
_______________________________________________
Dla www.klasaa.net
wybrał i opracował:
Leonard Dwornik
|
