|
|
Franciszek Morawski
POWRÓT.
Przypisany bratu Józefowi, jako współświadkowi wielkich pamiątek.
Wraca więc — wraca w swej pozgonnej chwale,
Niosą go szumne oceanu fale,
Głośne, szerokie żalu lejąc hymny:
A nad Nim słońce Austerlicu pała.
I dzień Mu świeci tak piękny jak chwała,
A jak grób tak zimny.*
Wszystkie się brzegi spiżą Marsa zbroją
I wszystkie góry lasem ludów stroją,
I wszystkie grzmoty i krzyki olbrzymie
W jedno potężne zlewają się Imie.
I na to Imie — całą massę świata
Jakiś wielkiego czucia dreszcz przelata:
Troi się życie — zwiększa sił potęga,
Myśl olbrzymieje — dusza w wielkość sięga:
Porwany swego rówiennika cudy
Wznosi się człowiek i wzrastają ludy:
Sława królewskim świeci majestatem,
I burza męztwa znowu trzęsie światem.
Rzuca się z łoża starzec w chwili zgonu,
Dziecię z pochew miecz dobywa
I ze szczytu Panteonu
Orzeł Piramid się zrywa.
Zda się, że w pierwszej Jego chwały wiośnie
Stare Taboru znowu drzą granity
I znów Alpejskie zniżają się szczyty
A Wandomski posąg rośnie!
Sława Mu! sława! woła ród człowieka,
Sława Mu! sława! grzmi przyszłość daleka,
Świat się wielkim wznosi mężem!
Lecz jest lud jeden darty zgryzot wężem,
Piekielna trawi go rana.
Próżno się, próżno płaszczem wstydu kryje.
Już on jak żona mordercy Dunkana —
Plamy swej morzem nie zmyje.
I jest lud drugi — dalszej odległości,
Co całą ziemię swemi bieląc kości
Ciągnął za mieczem zemsty Archanioła;
Sto gwiazd do Jego dodał on imienia,
Ale dziś z krzyża cierpienia
Łzy Mu tylko posłać zdoła.
I są koronni władzce milionów,
Co hołd ten świata z swoich słyszą tronów..
I myśli w długich zadumaniach grążą
I dziwne czucia po Ich łonach krążą,
A gdy Ich korzy ta nicość grobowa,
I znowu natrzą na ogrom zwaliska;
Zdają się szukać wielkiego Słowa,
Zagadki Jego zjawiska!
Spiesz ludu Franków — zlej się w naród cały:
Patrz! — jeden z wodzów — ojców twojej chwały,
Trumnę ci Jego roztworzył!
Spojrzyj — cesarskim płaszczem obwiniony,
Jak gdyby życia orkanem znużony,
Na wieczny sen się położył.
Wzniosły się skronie — dłoń na mieczu wsparła;
W wyższą dostojność przybrał wyraz twarzy;
Jakaś Mu do brew wielka myśl przymarła:
Rzekłbyś, że swoję nieśmiertelność marzy.
Patrz! — jak w tych rysach — w tem monarszem czole,
Wszystkie dni Jego wybiły się dole,
W jednem obliczu, jakby w dziejów księdze,
Widzisz ludzkości i wielkość i nędzę!
Ileżto wpośród tej grobowej nawy,
Co już na morze wieczności ulata,
Zlało się potęg — koron — nieszczęść — sławy:
Mieści się wśród niej Pan i więzień świata!
Wzniósł się, zajaśniał jakby słup wulkanu —
Jakby piorun, syn orkanu,
Zrodził się, powstał z nawały:
Burza ogniem Jego wzrosła,
Burza pod gwiazdy go wzniosła,
Burza rzuciła na skały!
Stało się! — wszystko pochłonęły czasy,
I oto za Nim Jego przeszłość cała
Stoi tak wielka — martwa — skamieniała,
Jakby potężne Himalai massy!
Leżą w tym wielkim ogromie natury,
Zuchwałych czynów i pomysłów góry:
Wpośród rozbitych opok gromem wzgardy
Sterczy kamiennej woli olbrzym twardy:
Grożące śmiercią i morzem zalewu
Ryczą w przepaściach katarakty gniewu,
Warzą się burze i aż z chmur wyżyny
Grzmią w głębie dolin wyroków lawiny!
Leżą warstwami wielkich sław rozłomy
W groźnych pokładach, całych wojsk ogromy,
Ludy szkieletów! — wszystkie szczyty celne
Stroją Alp, Piren orły nieśmiertelne:
A o świat cały wytrysły nad niemi,
Jakby maszt jaki żeglującej ziemi,
Stoi głaz, Cezar — złotem słońc oblany
W koronę wieków przybrany,
Na który krwawy sęp Heleny wzlata
I w sprosnym dzióbie kruszy berło świata!
______________________________
Przypisek autora
A jak grób tak zimny:
Jour beau comme la gloire, froid comme le tombeau.
Wyrażenie się Wiktora Hugo idącego za trumną Napoleona.
______________________________
Biogram „współświadka wielkich pamiątek” – Józefa Morawskiego (referendarza) z Oporowa
Przypisy LD o „współświadku wielkich pamiątek” – Józefie Morawskim, któremu brat Franciszek zadedykował powyższy utwór
|
|
|
 Dwór Drobnin
 Kościół Pawłowice
 Dwór Oporowo
 Kościół Drobnin
 Pałac Pawłowice
 Kościół Oporowo
 Pałac Garzyn
 Dwór Lubonia
 Pałac Górzno |
|
