Ponikiewskich herbu Trzaska starożytny Dom mazowiecki, od dóbr Ponikiew, położonych w Ziemi nurskiej, w dawnem powiecie ostrowskim, w parafii Goworowskiej, wiodący swe miano, dopiero w XVI wieku osiadł w Wielkopolsce, gdzie po dziś dzień kwitnie. Najdawniejszą wzmiankę o rodzinie Ponikiewskich znajdujemy w potwierdzeniu przez księcia Jana Mazowieckiego w r. 1387 sprzedaży Ponikiew, które Ścibor odstępuje swym córkom Sierochnie i Stance (Stanisławie). W r. 1415 byli dziedzicami Ponikiew Dzierżysław i Jan Ponikiewscy. Przywilej księcia Bolesława Mazowieckiego z 1479 zatwierdza podział dóbr dziedzicznych między Borutą i Andrzejem synami niegdyś Wawrzyńca Ponikiewskiego, według którego Andrzej otrzymuje wsie Ponikwy i Górę, starszy zaś Boruta wsie Czyrwino i Dębniki w ostrowskim, oraz połowę wsi Osrzenie w ciechanowskim powiecie.
Genealogiczny porządek da się przecież dopiero od Andrzeja Ponikiewskiego, w r. 1585 piastującego tytuł podstarościego różańskiego (Herbarz, Milewskiego, str. 331) dziedzica Ponikiew, wyprowadzić. Syn jego:

Paweł (II pok.), ożeniony z Elżbietą Gutowską herbu Ciołek, pozostawił dwóch potomków po mieczu: Stanisława bezdzietnego (jak się zdaje, gdyż o jego potomstwie już w aktach grodzkich nie ma wzmianki) z Agnieszką z Załęża Załęską herbu Prus Imo; i Bartłomieja.

Bartłomiej (III pok.), poseł z Ziemi różańskiej na sejm elekcyjny Jana III, cześnik różański, w końcu sędzia bydgoski (Rel. Bydg. Fol 165), przeniósł się stanowczo do Wielkopolski. O tym Bartłomieju znajdujemy w aktach grodu bydgoskiego ciekawą wzmiankę, charakteryzującą czasy ówczesne. Walcząc w szeregach wojsk J. Król. Mości za całość Rzeczypospolitej, dostał się pod Złoczowem do niewoli tatarskiej w r. 1690, w której przez lat cztery pozostawał. W tym czasie matka jego Elżbieta z Gutowskich, chcąc swego drugiego syna Stanisława ożenić z Agnieszką Załęską, - rodzina ta szczyciła się Lwem, metropolitą człej Rusi, oraz kolligacyą z Kossakowskimi, Stępkowskimi, Woroniczami, Cieszkowskimi i książętami Czetwertyńskimi – zapisała mu cały majątek, w przypuszczeniu, że Bartłomiej poległ na polu bitwy. Ale Bartłomiej powraca nagle, nie zastaje już brata, ani matki przy życiu a dobra dziedziczne w ręku obcych. Zanosi zatem w r. 1693 solenny protest do grodu bydgoskiego o pokrzywdzenie. Jaki był rezultat tej protestacji, nie wiadomo, tyle pewna, że Bartłomiej już nie wrócił na Mazowsze, ale w r. 1696 nabył od Heleny Karłowskiej za cenę 29,000 złp. Dobra Rudnice w Wągrowieckiem (Inser. Posn. Vol. I fol. 101) i poślubił tutaj Zofię Nałęczównę Kęszycką. Z niej syn, jedynak:

Michał (IV pok.), dziedzic Rudnicza i Michalczy, wszedł w związki małżeńskie z Heleną z Burzenina Marszewską herbu Rogala Imo, kasztelanką przemęcką, której 20,000 złp. Na dobrach swych Rudnice zapisał (Inser. Posn. 1713). Z niej spłodził trzech synów: Konstantego, Samuela i Karola, oraz córkę Maryannę, pmo vto za Piotrem Karśnickim herbu Jastrzębiec sdo vto za Marcinem Lipskim herbu Grabie, starostą grabowieckim, z którym się rozwiodła (zob. Roczn. I str. 143). Z synów najmłodszy, Karol, nie pozostawił potomstwa z Franciszki Chmielewskiej herbu Wieniawa, córki Andrzeja i Franciszki Widerówny (Inser. Posn. 1779, fol. 211.). Drugi syn Michała Samuel, dziedzic Michalczyk, poślubił Jadwigę Przyłuską herbu Lubicz, z której spłodził synów Józefa i Ignacego, bezdzietnych i córkę Eleonorę za Janem Słupeckim herbu Trzaska. Józef był plenipotentem swej ciotki Maryanny Lipskiej (Inser. Kryń. 1765, fol. 54); wraz z bratem Ignacym zastawił dziedziczne dobra Michalczą Maciejowi Załuskowskiemu za sumę 6000 złp. (Inser. Gnesn. 1755, fol. 742-753). Obaj bracia wraz ze swą siostrą, rozwiedzioną Słupecką pozwali w r. 1776 kalwinów Rozbickich o obrazę majestatu Boskiego i bluźnierstwo przed Trybunał koronny (Inser. Gnesn. Vol. I fol. 359).

Konstanty (V pok.), najstarszy z synów Michała, pisarz grodzki pyzdrski, rejent grodzki kcyński, nabywa około połowy XVIII wieku dobra Wiśniewo, które dotąd w ręku jego potomków się znajdują. Małżonką jego była Franciszka Miaskowska herbu Bończa, córka Jakuba i Apolinary Bielickiej. Ta po śmierci Konstantego wyszła powtórnie za mąż za Michała Gockowskiego, burgrabiego kcyńskiego. Syn Konstantego:

Antoni (VI pok.), dziedzic Wiśniewa ożeniony z Zofią Gostyńską przydomku Borek herbu Gryzima, spłodził z niej tylko jednego syna Stefana.

Stefan (VII pok.), dziedzic Wiśniewa, poślubił Józefę Gostyńską herbu Gryzima, z której trzy córki i trzech synów (VIII pok.). Z córek Pelagia za Stefanem Skarbkiem Malczewskim, Stefania, wdowa po śp. Franciszku Białoszyńskim i Maryanna za Romanem Dobrowolskim, dziedzicem dóbr Rudniki pod Częstochową. Z synów: 1. Franciszek, dziedzic dóbr Chraplewa i Słabomirza, ożeniony z Teklą z Wolszlegierów herbu Bełty, z której IX pokolenie:
Wacław, na Chraplewie, ożeniony z Władysławą Brzeską herbu Prawdzic. Z niej X pokolenie:
Helena, Aniela, Marya.
Stanisław, na Brylewie, ożeniony na dniu 14 maja 1879 r. z Jadwigą Rychłowską herbu Nałęcz.
Maryanna, owdowiała od dnia 25 lutego 1874 r. po śp. Zdzisławie Prawdzicu Szczawińskim, synu Hipolita z Apolonii Skarzyńskiej. Ma syna Leona.
2. Julian, dziedzic Wiśniewa, ożeniony z Jadwigą Pomian Łubieńską, córką Antoniego z Roksolany z Sulerzyskich. Z niej córka: Halina.
3. Wincenty, bezżenny.

--------------------------------

Ponikiewscy są wyznania rzymsko-katolickiego.

--------------------------------

Posiadają w W. Ks. Poznańskiem areału morgów Magd. 6,438.

--------------------------------

Powyższa genealogia nie uwzględnia Jana Ponikiewskiego, miecznika nureńskiego i pułkownika wojsk J. Kr. Mości pod Wiedniem, który widocznie pochodził z linii pozostałej w gnieździe rodzinnem, tj. w Ziemi Nurskiej. O nim czytamy w warszawskiem „Echu” nr. 199 z 12 września 1877 r. następującą wzmiankę: „Dnia 12 września 1683 r., w pamiętnej bitwie pod Wiedniem, zginął z tysiącami innych rodaków Stanisław Potocki, starosta halicki. Cesarz Leopold nie pozwolił postawić mu nagrobka w tem miejscu gdzie poległ. Uczczono pamięć jego tylko tablicą metalową w kościele OO. Franciszkanów (Weichburggasse) z napisem łacińskim, który tu przytaczamy w przekładzie: „Wiedniu! Witam cię i żegnam. To zdziałał dla ciebie Stanisław z Potoka na Stanisławowie Potocki, halicki i kołomyjski starosta, pułkownik króla polskiego. Gdy pod wodzą niezwyciężonego Jana III, uderzając na obóz ottomanów, krwią swoją, męstwem i śmiercią przy oblężeniu życie tobie gotując, skrył tu wnętrze swoje, a martwe ciało ojczystej oddał Polsce. Wiedniu! Chwal Boga, nieś dzięki królowi polskiemu, wysławiaj wiecznie imię i czyny Polaków. Zginął 12 września 1683 r. Napis ten położyć kazali najwierniejsi towarzysze jego, pułkownicy Jan Ponikiewski, miecznik nureński, i Stanisław Poradowski, jego rotmistrz”.

Helena z Marszewskich Ponikiewska byłą córką Konstantego, kasztelana przemęckiego, z Maryanny Naramowskiej; dalej (według Nies.) wnuką Wojciecha z drugiej tegoż żony Teresy Skaławskiej; prawnuką Krystyana z Szołdrskiej, a praprawnuką Wojciecha z Bukowieckiej. Z sióstr Heleny Ponikiewskiej wyszła Teresa pmo vto za Kazimierza Rogalińskiego, sdo vto za Aleksandra Kierskiego; Joanna za Tomasza Grodzickiego; Krystyna za Wacława Wyskotę Zakrzewskiego, starostę mosińskiego (zob. Roczn. I str. 350) a Eleonora za Łukasza Kwileckiego, kasztelana lędzkiego (zob. Roczn. I str. 109).

_____________________________________________

Źródło:

Żychliński Teodor, Złota księga szlachty polskiej. R.2, Poznań 1880, str. 243-245.