Józef Andrzej Łukaszewicz – historyk, publicysta, bibliotekarz i wydawca – urodził się 29 listopada 1897* r. w Krąplewie k. Stęszewa (powiat poznański). Był synem Teodora i Katarzyny z Poplewskich. Za czasów pruskich i Księstwa Warszawskiego uczęszczał do szkół w Poznaniu. Po ukończeniu gimnazjum (Szkoła Departamentowa) w Kaliszu, przez pewien okres pełnił obowiązki prywatnego nauczyciela. Studiował literaturę i prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie pod wpływem Jerzego Samuela Bandtkiego wyspecjalizował się w bibliotekarstwie. Działalność publicystyczną rozpoczął w czasopiśmie „Weteran Poznański”, na łamach którego w 1825 r. debiutował jako poeta. Prowadził też kwerendy biblioteczne do księgozbiorów Edwarda Raczyńskiego i Tytusa Działyńskiego.

W 1829 r. został bibliotekarzem Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu i współpracował z Edwardem Raczyńskim w jego działalności edytorskiej. W latach 1832–1843 zajmował stanowisko archiwisty miejskiego w Poznaniu, a równocześnie w latach 1838–1842 był nauczycielem w tamtejszym gimnazjum Fryderyka Wilhelma. Należał do założycieli i stałych współpracowników "Przyjaciela Ludu", w którym w latach 1837–1845 zamieszczał liczne artykuły o treści historycznej i archeologicznej, a w latach 1839–1845 pełnił ponadto funkcję głównego redaktora. Współpracując z Antonim Woykowskim i Antonim Poplińskim redagował także "Tygodnik Literacki", a w 1840 był współzałożycielem "Orędownika Naukowego". W 1841 założył własną drukarnię i księgarnię "Nową".

Józef Łukaszewicz był typowym "szperaczem" archiwalnym, gromadzącym fakty, dokumenty, materiały źródłowe. Miłował się poszukiwaniem wiadomości dotyczących kalwinów polskich. Interesował się również historią szkolnictwa i wychowania. Był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Z jego prac na wyróżnienie zasługują takie publikacje, jak: „Opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej diecezyi poznańskiej”, „Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania w dawniejszych czasach” oraz „O kościołach braci czeskich w dawnej Wielkiejpolsce”. Niektóre z jego dzieł zostały przetłumaczone na język niemiecki.

W 1852 wycofał się z działalności publicznej i osiadł w odziedziczonym przez żonę, Sewerynę z Fryzów, majątku Targoszyce w powiecie krotoszyńskim, gdzie zmarł 13 lutego 1873 roku. Miał córki: Konstancję, Marię i Józefę. W 1961 r. prochy Józefa Łukaszewicza przeniesiono na Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan na Wzgórzu św. Wojciecha w Poznaniu (kwatera nr 3, na której spoczywa też Bolesław Erzepki).

____________________________

*/ data urodzenia Józefa Łukaszewicza według ksiąg obywatelstwa poznańskiego około 1840 r., podczas gdy Stanisław Karwowski w „Historii Wielkiego Księstwa Poznańskiego” na str. 268 podaje rok urodzenia Józefa Łukaszewicza jako 1799 i ten jest obecnie często powielany, choć lata życia wyryte na jego nagrobku w Poznaniu i tablicy pamiątkowej w Stęszewie tego nie potwierdzają. [„Kronika Miasta Poznania”, Rok I, nr 9/10, Poznań, 30. Września 1923, str. 205 „Miscellanea”]