Moje oświadczenie poselskie poświęcam pamięci Franciszka Dzierżykraja-Morawskiego (1783-1861) - wybitnego generała, poety z Luboni.

12 grudnia b.r. przypada 150. rocznica śmierci wybitnego generała, poety Franciszka Dzierżykraja-Morawskiego z Luboni. Rocznica jest doskonałą okazją do przypomnienia postaci i godnego uczczenia zasług tego wybitnego Wielkopolanina.

Franciszek Dzierżykraj-Morawski - poeta, dramatopisarz, krytyk literacki i teatralny - urodził się 2 kwietnia 1783 r. w Pudliszkach k. Krobi w powiecie gostyńskim, w zamożnej rodzinie szlacheckiej, jako syn Wojciecha i Zofii ze Sczanieckich. Studiował prawo we Frankfurcie nad Odrą, po czym w tamtejszym sądzie odbył dwuletnią praktykę sądową. Przez następne dwa lata pełnił funkcję asesora sądowego w Kaliszu. Następnie ze starszym bratem Józefem objął zarząd majątku Kotowiecko.

Od 1806 r. brał udział w trzech kampaniach napoleońskich. Odbył kolejno kampanię pruską, austriacką i rosyjską. W trakcie kampanii pomorskiej w 1807 r. walczył pod Tczewem, Gdańskiem i Kołobrzegiem, Raszynem i Smoleńskiem. Po tej ostatniej otrzymał krzyż legii honorowej. Uczestniczył w kampanii w 1809 r. oraz w wojnie 1812 r. z Rosją. W 1813 r. został szefem sztabu wojska polskiego w bitwach pod Hanau i pod Paryżem. Po upadku Napoleona Morawski został wysłany przez Aleksandra I do Danii z zadaniem sprowadzenia stamtąd jeńców polskich. Od lutego 1815 r. do 1819 r. był wiceszefem sztabu głównego armii Królestwa Kongresowego.

Mianowany w 1819 r. generałem brygady, musiał na dłuższy czas osiąść w Lublinie, a później w Radomiu, co oddaliło go od życia literackiego, w którym zasmakował podczas paroletniego pobytu w Warszawie. W okresie tym napisał satyrę „Klasycy i romantycy w dwóch listach”, w której pragnął żartobliwie pogodzić dwa zwalczające się obozy literackie. W tym czasie brał też czynny udział w życiu literackim Królestwa, będąc od 1819 r. członkiem Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Należał do grona założycieli Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i był jego członkiem. Następnie uczestniczył w powstaniu listopadowym jako generał brygady, generalny kwatermistrz i minister wojny. Zesłany na dwa lata do Wołogdy, powrócił w 1834 r. na stałe do Wielkopolski i gospodarował w dobrach rodzinnych w Luboni k. Leszna.

Przebywając na wsi, utrzymywał stałą korespondencję z Kajetanem Koźmianem, pilnie obserwował życie literackie i zapoznawał się z jego nowymi przedstawicielami. Opiekował się m.in. Ryszardem Berwińskim, cenił Zamorskiego i Lenartowicza. Początki jego twórczości literackiej wiązały się ściśle z życiem towarzyskim, jakie prowadził. Był głównie autorem epigramów, fraszek, bajek i wierszy okolicznościowych, a także tłumaczem dzieł Szekspira, Byrona, Racine’a i Schillera. Jego najbardziej znanym utworem jest poetycka gawęda szlachecka „Dworzec mego dziadka” (1851 r.), ukształtowana pod wpływem „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Należy podkreślić, że do najlepszych utworów Morawskiego należą bajki, zwłaszcza o tematyce patriotycznej.

Z dużym powodzeniem prowadził działalność przekładową. Dokonał tłumaczenia „Pięciu poematów” J.G. Byrona („Manfred”, „Mazepa”, „Oblężenie Koryntu”, „Parazyna”, „Więzień Czyllonu”), wydanych w Lesznie w 1853 r. Większą popularność przysporzyły mu wydane oddzielnie – „Oda na powrót wojska”, a zwłaszcza patriotyczna „Mowa przy obchodzie pogrzebowym J.O. Książęcia Józefa Poniatowskiego...”. Morawski zmarł w 1861 r. w Luboni. Został pochowany na cmentarzu przykościelnym w pobliskim Oporowie (powiat leszczyński).

150. rocznica śmierci Franciszka Dzierżykraja-Morawskiego stała się doskonałą okazją dla lokalnej społeczności do przypomnienia tej niezwykle bogatej biografii.

Tym bardziej że jego dorobek nie tylko wpisuje się w historię regionu leszczyńskiego, ale jest również źródłem inspiracji dla współczesnych twórców, a bogaty życiorys dowodem na to, że całe dorosłe życie złożył w hołdzie ojczyźnie.

Z tej okazji Starostwo Powiatowe w Lesznie, przy współpracy gminnego ośrodka kultury w Krzemieniewie, zaplanowało cykl okolicznościowych uroczystości oraz inicjatyw o charakterze kulturalnym. Z bogatego programu warto wymienić chociażby: odsłonięcie na lubońskim dworku tablicy upamiętniającej zamieszkiwanie tam F.D. Morawskiego oraz zwiedzanie dworku w Luboni, finał konkursu recytatorskiego poezji F. Morawskiego dla szkół powiatu leszczyńskiego, konkurs poprzedzony eliminacjami szkolnymi i gminnymi, a także wydanie publikacji książkowej „Franciszek Dzierżykraj-Morawski (1783-1861), kilka najnowszych publikacji o lubońskim generale, poecie, zebranych i wydanych dla uczczenia 150. rocznicy jego śmierci” oraz mini-konferencję naukową w pałacu w Pawłowicach nt. życia i twórczości F. Morawskiego, połączoną ze zjazdem rodziny Morawskich.

Warto dodać, że zaplanowano włączenie uroczystości do projektu „Wielkopolski szlak napoleoński”.

Życie i twórczość Franciszka Dzierżykraja-Morawskiego są inspiracją do działania w imię ojczyzny i powodem do dumy. Warto przybliżać i promować dorobek naukowy postaci, które stanowią wzór do naśladowania dla następnych pokoleń. Polska ma tak wiele wybitnych postaci o wielkim dorobku życiowym. Ciągle warto przypominać o znakomitych Polakach, którzy swą patriotyczną postawę przejawiali na każdym kroku, choć zabrakło dla nich miejsca w podręcznikach historii. Niewątpliwie patriotyzm dla Franciszka Dzierżykraja-Morawskiego to wielkie słowo, które oznaczało umiłowanie kraju ojczystego, a także gotowość poświęcenia się dla własnego narodu. Twórczość literacka Franciszka Dzierżykraja-Morawskiego, generała i poety z Luboni, jest prawdziwą szkołą uczuć patriotycznych, bo niemal od początku swego istnienia wyrażała głęboką troskę o losy ojczyzny, tworzyła wzorce osobowe prawdziwego patrioty i obywatela. Dziękuję bardzo.

Poseł Łukasz Borowiak

__________________________
Źródło:
http://www.sejm.gov.pl/ - 6 kadencja, 94 posiedzenie, 3 dzień (09-06-2011)
(wypowiedź niewygłoszona przyjęta jako Oświadczenie OSW 2268)

http://orka2.sejm.gov.pl/Debata6.nsf/8640dfd0299082d5c1257385003ef986/bada0776b16a7ca1c12578ab00314b9f?OpenDocument

________________________
Dla www.krzemieniewo.net
wypisał: Leonard Dwornik