MOLENDA Szymon Bolesław, pseud. Konrad Hel, poeta, nauczyciel, badacz dziejów regionu. Urodził się 18.VII.1932 r. w Drawsku (pow. Czarnków), w nauczycielskiej rodzinie Bolesława i Kazimiery z Głowackich. Miał braci: Konrada (ur. 1925) i Kazimierza (ur. 1929). Gdy we wczesnym dzieciństwie utracił matkę, ojciec przeniósł się wraz z rodziną do Kobylina (pow. Krotoszyn). Na początku wojny wysiedlono ich do Generalnej Guberni (Wola Rawska pow. Garwolin); tam uczył się w jednoklasowej szkółce prowadzonej przez ojca. Po wojnie powrócił do Kobylina, tu ukończył szkołę podstawową, następnie uczył się w gimnazjum (1946-48) i liceum (1948-51) w Krotoszynie. Maturę zdawał eksternistycznie w Liceum Pedagogicznym w Opolu (1953), pracując jako nauczyciel niewykwalifikowany. Pracę nauczyciela rozpoczął 1.IV.1952 r. w SP w Łosiowie (pow. Brzesko) i Zubsuche (pow. Nowy Targ). Od 1.IX.1953 r. do listopada uczył w Liceum Pedagogicznym w Brzegu, po czym odbył - niechętnie wspominaną - służbę wojskową w Wadowicach (listopad 1953 – październik 1955). Zwolniony do rezerwy powrócił na krótko do swej ulubionej szkółki w Łosiowie (październik 1955 – sierpień 1956) podejmując równocześnie zaoczne studia na Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie (1955). Jesienią 1956 r. wraca do Wielkopolski, gdzie pół roku uczył w Miejskiej Górce k. Rawicza (do 10 II 1957). Następnie w Kobylinie - ukochanym mieście swego dzieciństwa i lat szkolnych - prowadził zajęcia na odradzającym się na fali „popaździernikowych” przemian Uniwersytecie Powszechnym (marzec 1957 – sierpień 1959). W roku 1959 przeniósł się do Poznania, kontynuując na UAM studia w systemie eksternistycznym; uzyskał tam w roku 1960 tytuł magistra filologii polskiej. Od września 1959 do sierpnia 1962 był bibliotekarzem Politechniki Poznańskiej.

W 1962 osiadł w Pawłowicach (pow. Leszno), gdzie jego żona Halina podjęła pracę nauczycielki języka polskiego w tamtejszej Szkole Podstawowej, a Szymon Molenda został nauczycielem Zasadniczej Szkoły Zawodowej i Technikum w Lesznie. Tu był inicjatorem, prowadzonych przez uczniów, badań nad historią regionu; założył (1964) Młodzieżowy Uniwersytet Regionalny. Przy współpracy z LTK oraz nauczycielami organizował wiele wystaw, seminariów i sesji popularnonaukowych poświęconych tradycjom walk narodowowyzwoleńczych (1863-64, 1918-19, 1939-45) oraz działalności ziomkostwa leszczyńskiego w RFN. Do przygotowania tych sesji włączał młodzież szkolną, której powierzał oprawę plastyczną wystaw, pomagał np. przy opracowywaniu ankiet dotyczących wyzwolenia Leszna, zbieraniu materiałów do referatów. Pod jego kierunkiem młodzież odtworzyła listę hitlerowców podejrzanych o udział w zbrodniach na ludności polskiej w Leszczyńskiem (przesłano ją do Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich) i zebrała kilkaset wywiadów z uczestnikami kampanii wrześniowej (część z nich opublikował „Nurt”). W okresie leszczyńskim aktywnie działał w Wielkopolskim Towarzystwie Kulturalnym, potem w Leszczyńskim Towarzystwie Kulturalnym. Przygotował pracę doktorską o działalności kulturalnej polskich towarzystw w Wielkopolsce w latach 1834-50; dysertację obronił w roku 1969, uzyskując tytuł doktora nauk humanistycznych. Tematyka, którą wówczas podjął, na zawsze już zamknęła krąg głównych zainteresowań badawczych młodego naukowca w XIX stuleciu, szczególnie w pierwszej jego połowie. Mimo fascynacji Lesznem, rozstał się z tym miastem w 1971 roku, kiedy otworzyły się szersze perspektywy pracy pedagogicznej i naukowej. Od września 1971 r. do sierpnia 1973 r. był wykładowcą Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze, od września 1973 r. do marca 1974 r. uczył w LO we Wschowie. Następnie był pracownikiem Instytutu Kształcenia Nauczycieli w Piotrkowie Trybunalskim (kwiecień-sierpień 1974) i Kaliszu (wrzesień 1974 – sierpień 1976). W tym ostatnim mieście zakorzenił się mocniej, przeprowadzając się tu z Pawłowic z całą rodziną. Kalisz chyba po swojemu polubił, skoro do końca życia nie ciągnęgło go już w inne strony.

Od września 1976 r. do grudnia 1981 r. był kustoszem w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Kaliszu, od stycznia 1982 r. do października 1985 r. etatowym pracownikiem Wojewódzkiego Komitetu ZSL w Kaliszu, kierownikiem Wydziału Organizacyjnego oraz Oświaty i Kultury. W Stronnictwie, któremu zawsze brakowało wykształconych kadr, wróżono dr Szymonowi Molendzie nawet sporą karierę. Ale jemu nie o to chodziło. Kiedy już stracił resztki złudzeń, wycofał się z polityki – raz na zawsze. Następnie uczył w SP nr 8 w Kaliszu (1 IX 1985 – 31 VIII 1987), skąd przeszedł na emeryturę. Równolegle z pracą zawodową pełnił w Kaliszu wiele społecznych funkcji, m.in. sekretarza Wojewódzkiej Rady Narodowego Czynu Pomocy Szkole, wiceprzewodniczącego Rady Miejskiej PRON oraz przewodniczącego Komisji Rodziny, Wychowania, Oświaty i Kultury Rady Wojewódzkiej PRON. Od przejścia na emeryturę, to jest od 1987 r., uprawiał już tylko pisanie i... ogródek. Z Kalisza wyjeżdżał tylko do Kobylina i Leszna, gdzie pozostały rodzinne groby i garstka przyjaciół lub do Kórnika, bo w tamtejszej bibliotece zawsze najlepiej mu się pracowało.

Piśmienniczy dorobek Szymona Molendy mieści się w nurcie poetyckim, naukowym i popularno-naukowym. Jako poeta debiutował w roku 1952, przyjmując pseudonim Konrad Hel. Jego młodzieńcze wiersze drukowała głównie prasa katolicka („Słowo Powszechne”, „Dziś i jutro”, „Wrocławski Tygodnik Katolicki”, „Życie i myśl”, „Kierunki”). Zamieszczono jego utwory w dwóch wydawnictwach zbiorowych Instytutu Wydawniczego „PAX”: w almanachu „...każdej chwili wybierać muszę” (Wrocław 1954, tu 13 wierszy K. Hela) i antologii poezji polskiej „Boże Narodzenie” (Wrocław 1961). Był autorem tomiku poetyckiego „Jednostrunna” (Wrocław 1964). Jego wiersze emitowano na radiowej antenie, weszły też do muzycznego repertuaru grup oazowych (Kołysanka). Poetycko utrwalił pamięć o Powstaniu Wlkp. („Ballada o śmierci J. Metki”, włączona do zbioru „Strofy wierne Prośnie. Wiersze o Kaliszu”, wybór i oprac. Kozłowski M., Molenda Sz., Szal B., Toruń 2001). Od poezji odszedł w połowie lat 60-tych, kiedy wciągnęła go praca naukowa. Odtąd „rymy składał” już tylko dla najbliższych, aby z przymrużeniem oka uczcić rodzinne rocznice, weselne gody czy jubileusze przyjaciół.

Praca naukowa, w której rozsmakował się pisząc doktorat, pochłonęła go bez reszty i definitywnie stłumiła poetycką wenę. Obszar historycznych zainteresowań Szymona Molendy był rozległy. Jego opowiadanie o czasach okupacji „Jeśli nie my ich...” wydrukowano w t. „Byli wówczas dziećmi” (wybór i oprac. Turski M., Wrocław 1975; przedruk w: „Mali bohaterowie wielkiej wojny”, Mińsk-Łódź 1989). Artykuły naukowe zamieszczał na łamach czasopism ogólnopolskich i regionalnych oraz w pracach zbiorowych. W rozprawach przedstawiał m.in. zagadnienia związane z XIX-wieczną prasą leszczyńską („Sprawozdania PTPN”: 1962 nr 2), KEN („Komisja Edukacji Narodowej w Leszczyńskiem”, Leszno 1974) postacią J. Jonstona („Jan Jonston”. Praca zbiorowa, Leszno 1974) oraz recepcją poglądów pedagogicznych J. A. Komeńskiego („Jan Amos Komeński a problemy współczesnej pedagogiki”. Praca Zbiorowa, red. Leja L., Poznań 1974). Był współautorem monografii o F. Dzierżykraju-Morawskim „Trzy herby jednego żywota?” (Leszno 1984). Przedstawił panoramę środowiska muzycznego muzycznego K. Kurpińskiego („Karol Kurpiński i jego epoka. Materiały z sesji naukowej z okazji 200 rocznicy urodzin kompozytora”, Leszno 1985; „Nurt”: 1985 nr 11). Był stałym współpracownikiem kaliskich czasopism społeczno-kulturalnych: „Południowa Wielkopolska” i „Ziemia Kaliska” oraz periodyku lekarskiego „Aesculapius”; zamieszczał na ich łamach cykle artykułów związanych z historią Wielkopolski Południowo-Wschodniej. W jego publikacjach naukowych zauważalny jest brak odgłosów I wojny światowej, a przede wszystkim tragedii Kalisza zburzonego przez wojska pruskie w sierpniu 1914 r. czy też legendy legionowej, która rodziła się po części także w obozie internowanych w Szczypiornie pod Kaliszem. Szymon Molenda interesował się także tą tematyką, którą penetrowało już kilku innych regionalnych badaczy. Nie publikował jednak nic na te tematy, wyznając niezłomną zasadę, że nie wchodzi się na tereny badawcze, po których już wędruje ktoś inny. W naszych kalekich czasach, kiedy na plagiatach bez żenady buduje się kariery naukowe, warto ocalić od zapomnienia tę niemodną i niepraktyczną, lecz jakże piękną i czystą zasadę.

Szymon Molenda należał do członków założycieli (1987) Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk; dla wydanego przez towarzystwo „Słownika biograficznego Wielkopolski południowo-wschodniej” (Kalisz 1998, 2003) przygotował wiele biogramów. Pełne zestawienie publikacji Szymona Molendy obejmuje ok. 350 pozycji. Jego teksty pisane często w stylu gawędy, cechuje erudycja i doskonały warsztat badawczy. Otrzymał m.in.: Nagrodę Ministra Kultury (1968), Odznakę Zasłużony Działacz Kultury (1978), Złoty Krzyż Zasługi (1982), Medal 40-lecia PRL (1984) i Tytuł Honorowy Obywatel Miasta Kalisza (1985). Zmarł 12 VI 2003 w Kaliszu, pochowany został 17 VI w Opatówku k. Kalisza. Związek małżeński z Haliną z Misiaków zawarł 25 V 1962 w Poznaniu. Małżeństwo miało dzieci, wszystkie urodzone w okresie „pawłowickim”, a mianowicie: Piotra (ur. 1963), Magdalenę (ur. 1965) i Adama (ur. 1968), zmarłego wkrótce po urodzeniu.

Źródła:

1) Urząd Miasta Leszna – Leszczyńskie Towarzystwo Kulturalne w Lesznie, „SŁOWNIK BIOGRAFICZNY LESZNA” pod redakcją Barbary Głowinkowskiej i Alojzego Koniora, Leszno 2004 (biogram na str. 283-284 autorstwa Piotra Molendy)

2) Bożena Szal-Truszkowska: „O Autorze i jego pasjach”- wstęp do pośmiertnego wydania gawęd i wierszy Szymona Molendy „GDYBY NIE ONI...”, EDYTOR, Kalisz 2006.

___________________
Dla www.klasaa.net
z materiałów podpowiedzianych
przez Jarosława Wawrzyniaka
wybrał i opracował: Leonard Dwornik

___________________

Wybrane utwory literackie Szymona Molendy (Konrada Hela)