Franciszek Dzierżykraj Morawski (XII pok.), generał wojsk polskich i minister wojny w r. 1831, kawaler wielu wysokich orderów, drugi z rzędu syn Wojciecha i Zofii z Szczanieckich, urodził się w Pudliszkach dnia 2 kwietnia 1783 r., i najwyżej podniósł w znaczeniu nazwisko swego Domu, jako znakomity poeta, waleczny żołnierz i zdolny generał, kilkoletni wygnaniec w głębi Rosyi, wzorowy następnie obywatel, gorliwy syn Kościoła i tkliwy ojciec rodziny. Generałowi Franciszkowi Morawskiemu zatem poświęcamy poniżej obszerniejsze wspomnienie, nadmieniając na tem miejscu tylko, że był ożeniony z Anielą Wierzchowską herbu Pobóg, córką Kajetana i Maryi Worcellówny herbu Dąb, wdowy po hr. Michale Łosiu; wnuką po matce Stanisława Worcella i Tekli z hrabiów Duninów Borkowskich (zob. R. I str. 8); którą utracił po najszczęśliwszem pożyciu na chorobę piersiową już w r. 1826 w Warszawie. Z tego małżeństwa pozostało tylko dwoje dzieci, Tadeusz i Marya.

Tadeusz Dzierżykraj Morawski (XIII pok.), dziedzic Luboni, król. pruski szambelan, wicemarszałek sejmów W. Księstwa Pozn., rycerz Grobu Świętego, kawaler orderów, urodził się w Warszawie w r. 1821 i trzymany był do Chrztu ś. przez Juliana Niemcewicza i generałową Ziem podolskich, księżnę Czartoryską. Otrzymawszy najstaranniejsze wychowanie pod osobistym ojca kierunkiem, za jego jeszcze życia zaślubił pierwszą żonę, słynną z piękności i anielskiej dobroci Zofię Taczanowską herbu Jastrzębiec, córkę Józefa i Katarzyny z Herstopskich herbu Drogosław (zob. R. X str. 272), ulubioną synową generała, który ją zawsze „swą złotą Zosią” nazywał. Zgasła ona w r. 1855 po kilkoletniem zaledwie pożyciu z mężem, pozostawiając mu dwoje sierot, Elżbietę i Henryka. Po raz wtóry zawarł Tadeusz związki małżeńskie w Poznaniu, pobłogosławione przez krewnego oblubienicy, J. Eminencyą Kardynała Ledóchowskiego, podówczas Arcybiskupa gnieźnieńskiego i poznańskiego, z wojewodzianką Teklą hrabianką Ostrowską herbu Rawicz, córką hr. Antoniego i hr. Antoniny z Michałowskich herbu Poraj-Jasieńczyk (zob. R. XI str. 144 do 148), urodzoną dnia 22 lipca 1837 r., zmarłą wskutek strasznego wypadku, gdyż zabitą niespodzianie odłamem od parowej młockarni, którą w towarzystwie męża zwiedzała w Luboni, dnia 20 października 1880 r. (Zobacz: Nekrolog z "Dziennika Poznańskiego") Z niej, prócz zgasłej młodo córeczki Matyldy, urodzonej 1867 r., pozostało także dwoje dzieci, Franciszek i Teresa. Szambelan Tadeusz, złamany tym ciosem, rozporządził majątkiem i przeniósł się na mieszkanie do Krakowa, gdzie dokonał życia dnia 17 grudnia 1888 r., pochowany w grobach familijnych w Oporowie pod Poniecem dnia 22 t. m. i r.

(Zobacz: Wspomnienie pośmiertne i nekrolog z "Kuryera Poznańskiego")

Jego potomstwo:

Z pierwszej żony:

1. Elżbieta, ur. 15 czerwca 1849 r., wyszła za mąż za hr. Witolda Łubieńskiego, syna hr. Seweryna i Amelii z hrabiów Jezierskich, a wnuka ministra hr. Feliksa i Tekli z hr. Bielińskich (zob. R. VII str. 157 do 165).

2. Henryk Dzierżykraj Morawski (XIV pok.) ur. 1850 r., dziedzic najprzód Czeluścina, następnie Luboni, król. pruski szambelan, ożenił się dnia 15 października 1884 r. w Krakowie z Zofią Starowieyską Bibersztein, córką Stanisława, członka austryackiej Izby Panów i Zofii z hrabiów Jabłonowskich herbu Grzymała (zob. R. XIV str. 124), siostrą między innemi, X. Prałata Franciszka Starowieyskiego i Stanisława Starowieyskiego, ożenionego z hrab. Amelią Łubieńską, córką Elżbiety z Morawskich hr. Witoldowej Łubieńskiej. (Zobacz: Nekrolog z "Dziennika Poznańskiego")

Z drugiej żony:

3. Franciszek Dzierżykraj Morawski (XIV pok.), ur. dnia 4 sierpnia 1872 r. w Luboni, zaślubił dnia 12 października 1892 r. w Skalmierzycach pod Ostrowem Wiktoryą hrab. Łubieńską, córką hr. Kaźmierza i Jadwigi z Rożnowskich herbu Nowina (zob. R. I str. 272; R. VII str. 165). Był posiedzicielem dóbr Hruszów i Kłonice w powiecie jaworowskim w Galicyi, które sprzedawszy w roku 1895, założył we Lwowie „Ruch Katolicki” i był jego pierwszym redaktorem, a następnie korespondentem z Wiednia. Zdolny publicysta szerszego pokroju i najlepszej szkoły, objął z dniem 1 października 1900 r. naczelną redakcyą „Kuryera Poznańskiego”. Ich syn:
- Antoni Dzierżykraj Morawski (XV pok.), ur. 1894 r. we Lwowie. (Zobacz: Nekrolog z "Dziennika Poznańskiego")

4. Teresa Morawska poślubiła swego krewnego, Stanisława Dzierżykraja Morawskiego z Jurkowa.

Marya Morawska (XIII pok.), córka generała Franciszka z Wierzchowskiej, urodzona 1822 r. w Warszawie, oddała rękę hr. Karolowi Jezierskiemu herbu Nowina, dziedzicowi majętności Mińska w Królestwie Polskiem (zob. R. XXII str. 55). Zmarła w Turwi w W. Ks. Poznańskiem, gdzie wychowywała swych osieroconych wnuków, dzieci swej córki, ś. p. Róży Tadeuszowej Chłapowskiej (zob. R. VI str. 101 do 102), dnia 4 czerwca 1890 r., pochowana w Rąbiniu. Druga jej córka, hrab. Natalia Jezierska, poślubiła Marcina Popiela herbu Sulima, dziedzica Kurozwęk (zob. R. XXII str. 56). (Zobacz: Wspomnienie pośmiertne z "Kuryera Poznańskiego")

---------------------------------------------------------------------------------

Źródło:

Teodor Żychliński „ZŁOTA KSIĘGA SZLACHTY POLSKIEJ”, T. XXIII, str. 62-92, Poznań 1901.