|
|
|
INFORMACJE ZE "SŁOWNIKA GEOGRAFICZNEGO KRÓLESTWA POLSKIEGO" |
|
„SŁOWNIK GEOGRAFICZNY KRÓLESTWA POLSKIEGO I INNYCH KRAJÓW SŁOWIAŃSKICH”, to dzieło składające się z piętnastu tomów, wydawanych w latach 1880-1902 z inicjatywy Filipa Sulimierskiego przy współpracy Bronisława Chlebowskiego oraz Władysława Walewskiego. W opracowaniu tym, opisane zostały wszystkie miejscowości położone w Królestwie Polskim, jak również te, które znajdowały się w tym czasie w guberniach nadbałtyckich, zachodnich i południowych Cesarstwa Rosyjskiego. Znalazły się tam również informacje o miejscowościach z terenu Prus Zachodnich i Wschodnich, Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Śląska, Galicji, Moraw i Bukowiny.
Wszystkie występujące w tym dziele hasła, zostały opisane pod względem geograficznym, statystycznym, społecznym (szkoły, stosunki religijne, przemysł, komunikacja, handel), historycznym (założenie miejscowości, ważniejsze fakty) i archeologicznym. Sam układ „Słownika” jest bardzo przejrzysty i czytelny, oprócz tego zawiera również tak ważną dla każdego historyka bibliografię.
___________________________________________
INFORMACJE ZE „SŁOWNIKA” NA TEMAT MIEJSCOWOŚCI Z TERENU
DZISIEJSZEJ GMINY KRZEMIENIEWO
Belęcin:
gmina, pow. wschowski, 2 miejsc: B. i osada Wygoda, 36 dm., 254 mk., 10 ew., 244 kat., 72 analf. 2) B. domin. i wieś szl., pow. wschowski, 3 miejsc.: 1)B. 2)folw. Goruszki. 3) Trzebiec; 4202 morg. rozl., 14 dm., 182 mk., 13 ew., 169 kat., 76 analf.; stac. p. Garzyn o 5 kil., gość. o 1 kil., stac. kol. żel. Leszno o 18 kil. Własność Mieczkowskiej.
„Słownik ...”, Tom I, str. 126, Warszawa 1880.
Bojanice:
wieś. pow. wschowski. 16dm., 142 mk., wszyscy kat., 30 analf. 2) B. domin. pow. Wschowski, 2721 morg. rozl., 3 miejsc.: 1) B., 2) folw. Brzostownica, 3) Czarnolas; 10 dm., 200 mk., 13 ew., 187 kat., 56 analf.; stac. p. Krzywiń o 3 kil., stac. kol. żel. Lipno (Leipe) o 13 kil.
„Słownik …”, Tom I, str. 293, Warszawa 1880.
Brylewo:
domin. pow. wschowski, 1573 m. rozl., 2 miejsc.: 1) B., 2)folw. Bogumiła; 6 dm., 160 mk., 7 ew., 93 kat., 36 analf.; stac. p. Garzyn o 5 kil., stac. kol. żel. Rydzyna o 15 kil., Leszno o 15 kilometrów. Własność Ponikiewskiego.
„Słownik …”, Tom I, str. 394, Warszawa 1880.
Drobnin:
gm. i wieś pow. Wschowski, 2 miejsc.: 1)Dr. wieś; 2)Zbytki kolonia; 35 dm., 241 mk., 16 ew., 225 kat., 61 analf., stac. p. w Garzynie o 2 kil., stac. kol. żel. Wschowa (Fraustadt) o 15 kil. 2)D. domin., 1732 morg. rozl., 10 dm., 141 mk., wszyscy kat., 49 analf. Właściciel Walery Rychłowski.
„Słownik …”, Tom II, str. 147, Warszawa 1881.
Garzyn:
wś. pow. wschowski, 2 miejsc.: 1) G. wś. 2) pustkowie G.: 19 dm., 150 mk., 26 ew., 119 kat., 5 żydów, 66 analf. Poczta na miejscu, stac. kol. żel. w Lesznie o 15 kil. 2) G. domin., 2388 mr. rozl.: 2 miejsc 1) G., 2) Węgorzewo folw.; 9 dm., 166mk., 12 ew., 154 kat., 72 analf. Własność Szołdraskiego.
„Słownik …”, Tom II, str. 498, Warszawa 1881.
Górzno:
wś. pow. wschowski, 24 dm., 261 mk., 33 ew., 228 kat., 18 analf. Poczta w Garzynie o 3 kil.; st. kol. żel. Leszno(Lissa) o 17 kil. 2). G., domin., pow. wschowski 2756 mr. rozl., 9 dm., 149 mk., 24 ew., 125 kat., 22 analf. Niegdyś własność ordynacyi Sułkowskich.
„Słownik …”, Tom II, str. 733, Warszawa 1881.
Hersztupowo:
niem. Herschtopowo, wś. pow. wschowski, 15 dm., 146 mk., 10 ew., 136 kat., 38 analf. Poczta i gość. w Garzynie, stac. kol. żel. w Lesznie (Lissa).
„Słownik …”, Tom III, str. 68, Warszawa 1882.
Karchowo:
wieś pow. wschowski, 30 dm., 170 mk., 21 ew.; 149 kat., 99 analf., Poczta w Garzynie o 4 kil., st. kol. żel. i telegr. w Lesznie (Lissa) o 18 kil. 2). K. folw., należy do dom. Belęcina, 6 dm., 89 mk., 4 ew., 85 kat., 60 analf.
„Słownik …”, Tom III, str. 834, Warszawa 1882.
Kociugi:
wś. pow. wschowski; 10 dm., 67 mk., wszyscy kat., 13 analf. Poczta w Garzynie o 4 kil., st. kol. żel. i tel. w Lesznie (Lissa). K., niem. Katzenaugen, fol., 7 dm., 105 mk., 3 ew., 102 kat., 47 analf.; należy do dóbr Pawłowic.
„Słownik …”, Tom IV, str. 233, Warszawa 1883.
Krzemień:
niem. Feuerstein, wieś pow. wschowski, 76 dm., 539 mk., 458 ew., 79 katol., 113 analf. Poczta w Garzynie o 4 kil.; st. kol. żel. w Lesznie o 16 kil.
„Słownik …”, Tom IV, str. 775, Warszawa 1883.
Lubonia:
al. Luboń 1)wieś pow. wschowski, 28 dm., 183 mk., wszyscy katol., 39 analf. Poczta i tel. w Poniec o 5 kil.; st. kol. żel. Bojanowo o 12 kil.; st. kol. żel. Rydzyna o 15 kil. 2)L.; dom. tamże, 2420 mr. rozl.; dwie miejsc.; a)L., dom., b) Tadeuszki folw.; 15 dm., 223 mk., 15 ewang., 208 katol.; 49 analf. Cegielnia parowa. Własność Tadeusza Morawskiego h. Dzierżykraj, dawna siedziba generała i poety Morawskiego.
„Słownik …”, Tom V, str. 446, Warszawa 1884.
Mierzejewo:
wś. pow. wschowski, 19 dm., 126 mk., 12ew., 114 kat. 31 analf. Poczta i tel. w Poniec o 7 kil., gość. o 3 kil., st. kol. żel. w Rydzynie o 15 kil. i we Wschowie o 17 kil. 2) M. dom., 1435 mr., rozl., 6 dm., 141 mk., 2 ew., 139 kat., 40 analf. Własn. Hr. Marcelego Żółtowskiego.
„Słownik …”, Tom VI, str. 355, Warszawa 1885. (zobacz skan hasła MIERZEJEWO)
Oporowo:
al. Oporów 1) wieś kościelna pow. wschowski, o 6 klm. na półn – wschód od Ponieca, par. w miejscu (dokan. krobski), poczta w Poniec, st. dr. żel. w Rydzynie o 12 klm. Henryk II, ks. szląski, ustanawiając w 1310 r. powiat poniecki, wymienia w nim trzy posiadłości tej nazwy, z których dwie tylko, t. j. Oporowo i Oporówko, przechowały się dotąd. O. jest gniazdem rodzinnem Oporowskich niewiadomego herba; Oporowscy h. Sulima pochodzić mają z Oporowa łęczyckiego. Z O. wschowskiego (kościańskiego dawniej) pisał się r. 1378 Tomisław; w tymże czasie spotykamy Piotra, proboszcza oporowskiego. Kościół pod wezwaniem św. Marcina i św. Klemensa, wystawiony był pierwotnie z drzewa. Gdy zaczął chylić się do upadku, wybudować kazał ówczesny dziedzic, Stanisław z Bnina Śmigielski, r. 1640, nowy kościół z cegły palonej, poświęcony w 4 lata później w tyt. Niepokalanego poczęcia N.M Panny, św. Stanisława, św. Katarzyny i św. Jadwigi. Te dwa kościoły istniały jeszcze w r. 1640; nabożeństwo przeniesiono do nowego; było w nim 5 ołtarzy, a bractwo Anioła stróża zaprowadzonem zostało w r. 1658. Założyciel nowego kościoła uposażył także szpital dla 7 ubogich. Obecnie par. O. ma 877 dusz. W 1505 r. należało O. częściowo do Jana Gajewskiego i Wojciecha Oporowskiego, od których je nabył Wojciech Pierwosiecki. W 1507 r. posiadał tam jeszcze pewną część Feliks Oporowski; r. 1536 przeszło O. w ręce Sebastyana Śmigielskiego, który je puścił w zastaw Andrzejowi Kurchowskiemu. W 1580 r. są właścicielami częściowymi Mikołaj Śmigielski i Stanisław z Wierzbna Rydzyński; około r. 1739 nabył Lubonię z Oporowem, Oporówkiem i Grabowcem Wojciech Morawski od Korduli z Gorzeńskich Turniny, stolnikowej kaliskiej; O. należało wówczas do powiatu kościańskiego wojew. poznańskiego. Wieś O. ma 21 dm. z 165 mk. i tworzy okręg wiejski z Kałowem, osadą o 2 dm. z 13mk. W ogóle jest w okręgu 171 katol. i 7 prot. Dominium O. ma 10 dm. i 160 mk.; obszaru wraz z fol. Oporówko i Grabowiec i leśnictwem Nadolni, ma 1198,46 ha: 827,19 roli, 33,33 łąk, 43,97pastw., 255,07 lasu, 38,90 nieużyt.; czyst. doch. grunt. 16, 469 mrk.: cegielnia, chów bydła szwajcarskiego i owiec negretti; właścicielką jest Róża Morawska. W skład okręgu domin. wchodzi fol. Grabowiec z 4 dm. i 61 mk. Ogólna liczba mieszkańców składa się 220 katol. i jednego protestanta.
„Słownik …”, Tom VII, str. 565 – 566, Warszawa 1886.
Oporówko:
w dok. Oporow i Opprowko, wś. domin. i okr. domin., pow. wschowski, o 6 klm. na północ Ponieca, par. Oporów, poczta w Poniec, st. dr. żel. w Lesznie i Rydzynie. W 1310 wchodziło O. w skład ustanowionego przez Henryka II, Piasta szląskiego, pow. ponieckiego; w r. 1580 posiadał pewną część wsi Mikołaj Śmigielski, a drugą Stanisław z Wierzbna Rydzyński. Około 1793 r. należało O. do dóbr Lubonia, które Wojciech Morawski nabył od Turniny, stolnikowej kaliskiej. Wieś tworzy gminę samodzielną, ma 20 dm. i 146 mk., 133 katol. i 13 prot. Dominium z 11 dm. i 179 mk., należy do klucza oporowskiego. W skład okręgu domin. wchodzi leśnictwo Nadolnik z 1 dm. i 22 mk., w całym okręgu jest 199 katol. i 2 prot.
„Słownik …”, Tom VII, str. 565, Warszawa 1886.
Pawłowice:
niem. Pawlowitz i Pawelwitz, wś. kość., domin. i okr. domin. pow. wschowski, o 9 klm. na wschód płn. od Rydzyny, par. w miejscu, poczta w Lesznie, st. dr. żel. w Rydzynie i Lesznie. P. są gniazdem rodzinnem Pawłowskich z Wierzbna. W 1310 r. wchodziły w skład ustanowionego przez Henryka szlązkiego pow. ponieckiego; w r. 1366 pisał się Jakusz z P.; r. 1564 składały biskup. poznańskim z łanów 24 po 14 gr. fertonów. P. posiadali kolejno Rydzyńscy, Pawłowscy, Bojanowscy i Mielżyńscy. Kościół pod wezwaniem św. Mikołaja, założył tu r. 1410 Jan Rydzyński z Wierzbna, dziedzic miejscowy; obok kościoła, który z biegiem czasu dwukrotnie został odbudowany, wystawił Bartłomiej Pawłowski r. 1598 kaplicę pod wezwaniem N.M Panny. Hr. Mielżyńscy posiadają tu cenny księgozbiór. Wś ma 57 dm. i 393 mk. Katolików; probostwo obejmuje 111 ha obszaru. Domin. ma 19 dm., 390 mk.; obszaru, włącznie z folw.: Kociugi, Kąkolewo i Robczysko, 4197,52 ha., t. j. 2247,41 roli, 243,52 łąk, 169,22 pastw., 1408,78 lasu, 107,69 nieuż. i 20,90 wody, czysty doch. grunt. 40904 mrk.; cegielnia, fabryka krochmalu, nabiał i chów bydła. W skład okr. domin. wchodzą fol. Granica i Kleinhof; cały okr. ma 25 dm. i 492 mk. (451 katol. i 41 prot.). P. par. dekan. krobski , 1247 dusz (1873 r.)
„Słownik …”, Tom VII, str. 910, Warszawa 1886.
Zbytki:
kol. na obszarze Drobnina, w pow. wschowskim (leszczyńskim), ma urząd okr. w Osiecznie (Storchnest), urz. st. cyw. W Garzynie, tamże pocztę i st. kol. żel. na stacji Leszno – Jarocin, szkołę katol. w Drobninie, ew. w Krzemieniewie (Feuerstein), par. kat. w Świerczynie, ew. w Poniec, sądy w Lesznie. Dym. 14, dusz 108.
„Słownik …”, Tom XIV, str. 539, Warszawa 1895.
SKRÓTY:
analf. - analfabeci
dm. - domy
domin. - dominium
ew. - ewangelicy
folw. - folwark
gm. - gmina
gość. - gościniec
kat. - katolicy
kil. - kilometry
mk. – mieszkańcy
mr. - morgi (pruskie) - 1 morga pruska = 25,532 arów
pow. - powierzchni
rozl. - rozległy
szl. - szlachecki
stac. kol. żel. – stacja kolei żelaznej
stac. p. – stacja pocztowa
wś. - wieś
|
|
|
 Dwór Drobnin
 Kościół Pawłowice
 Dwór Oporowo
 Kościół Drobnin
 Pałac Pawłowice
 Kościół Oporowo
 Pałac Garzyn
 Dwór Lubonia
 Pałac Górzno |
|
