W rozprawie: Twórczość młodzieńcza Słowackiego (1826—1830), pomieszczonej w Przewodniku naukowym i literackim (Lwów, 1914, zeszyt sierpniowy) wypowiada Juliusz Kleiner twierdzenie, że na Dumę ukraińską J. Słowackiego zarówno pod względem formy jakoteż pod względem motywu napadu tatarskiego wywarł wpływ Franciszek Morawski swym Giermkiem, (s. 683, 684). Twierdzenie to powtarza się już po raz drugi w literaturze poświęconej Słowackiemu, w r. 1909 bowiem wypowiedział podobne zdanie Tadeusz Pini. (Księga pamiątkowa J. Słowackiego. Lwów, 1909 II.: Młodość Słowackiego str. 26. O wpływie absolutnie jednak mowy być nie może, Giermek Morawskiego powstał bowiem dopiero w r. 1837 i w tymże roku po raz pierwszy ukazał się w Przyjacielu ludu (w Lesznie).*

Duma ukraińska Słowackiego powstała na jedenaście lat przedtem, t.j. w r. 1826. Chybaby przypuszczać należało wpływ Słowackiego na Morawskiego, ale oba motywy przytoczone przez Kleinera (forma ośmiozgłoskowca i motyw napadu tatarskiego) nie są tego rodzaju, by można mówić na tej podstawie o istotnym wpływie.

Mylność twierdzenia Piniego wykazałem już przed pięciu laty w Pamiętniku Literackim z r. 1911 s. 565; wobec powtórzenia błędu uważałem za stosowne sprawę ponownie wyjaśnić.

Trudno przytem nie oprzeć się smutnym refleksyom, nasuwającym się wobec podobnych zjawisk, bądź co bądź ujemnych, pojawiających się coraz częściej niestety w naszych badaniach historyczno-literackich: oto piszący o wpływach nie zadają sobie nawet tyle trudu, by zbadać czas napisania utworów wzajemnie porównywanych; co gorsze, nad literaturą odnośną przedmiotu przechodzi się u nas do porządku dziennego. Musi się ta naturalnie odbić niekorzystnie na pracach autorów zanadto pewnych siebie i lekceważących pracę innych, wykraczających w ten sposób przeciw zasadniczemu prawu metody naukowej t.j. należytemu poznaniu literatury przedmiotu. Górnolotne frazesy, bezpodstawne twierdzenia nie posuną nauki nigdy naprzód.

Lwów. Wiktor Hahn.

____________________

* Przyjaciel ludu czyli tygodnik potrzebnych i pożytecznych wiadomości (wydawany przez Poplińskiego) w Lesznie 1837. Nakładem i drukiem Ernesta Gűnthera. Rok IV. Tom I. nr. 9. z 2 września 1837, str. 66—67. L. Siemieriski w Dziełach IV. 95 podaje również r. 1837. jako datę powstania Giermka na podstawie listu samego Morawskiego. Por. moją notatkę: »Giermek«. Śpiew historyczny Franciszka Morawskiego. Muzeum. 1906. str. 712—715.

____________________
Źródło:
„Pamiętnik Literacki”, rocznik 14 (1916), Lwów – str.303-304

____________________
Dla www.klasaa.net
wypisał: Leonard Dwornik