Andrzej Marcin Niegolewski urodził się 12 listopada 1787 r. w Bytyniu k. Szamotuł, jako syn stolnika wschowskiego Felicjana i Magdaleny z Pilawa Potockich, dziedzic Niegolewa, będącego w posiadaniu rodu od ponad 500 lat. W 1806 roku wstąpił w Poznaniu do gwardii honorowej Napoleona (tej, która w jego rodzinnym Bytyniu pierwszy raz spotkała się z cesarzem) podobnie, jak o 4 lata od niego starszy Franciszek Morawski z Luboni. Na tym krótkim epizodzie skończyła się ich wspólna służba, gdyż drugi z nich wybrał piechotę, natomiast pierwszy został skierowany do 5. pułku jazdy polskiej, choć szlak bojowy mieli początkowo identyczny (w pierwszych miesiącach 1807 roku, w ramach kampanii pomorskiej obaj walczyli m. in. pod Tczewem i Gdańskiem). Niektóre źródła wymieniają Andrzeja Niegolewskiego w grupie Polaków będących w gwardii przybocznej Napoleona podczas krwawej bitwy w dniu 8 lutego 1807 r. pod Pruską Iławą (obecnie Bagrationowsk). Od połowy 1807 roku Andrzej Niegolewski w stopniu podporucznika przeszedł do pułku gwardii lekkokonnej (szwoleżerów), w szeregach której odbył kampanię hiszpańską, biorąc m.in. udział w słynnej szarży w wąwozie Somosierra (30 listopada 1808 r.), w której został ciężko ranny. W 1809 roku uczestniczył w wojnie polsko-austriackiej, a w latach 1810-1811 ponownie walczył w Hiszpanii. Podczas kampanii rosyjskiej 1812 roku w stopniu kapitana był oficerem ordynansowym Napoleona, a w rok później walczył m. in. w bitwie narodów pod Lipskiem. Po zakończeniu wojen napoleońskich osiadł w Niegolewie k. Buku, a potem Włościejewkach k. Śremu, działając w sejmie prowincjonalnym. Uczestniczył w Powstaniu Listopadowym, dowodząc w stopniu pułkownika pułkiem jazdy sandomierskiej i walcząc m. in. w bitwie pod Iganiami (1831 rok). Za udział w powstaniu więziony przez Prusaków w twierdzy Cosel, a po odbyciu kary wrócił do działalności parlamentarnej opartej głównie na idealistycznej interpretacji postanowień Kongresu Wiedeńskiego, która wywołując rezonans w opinii publicznej państw zaborczych, nie pozwalała zapomnieć o krzywdach i ambicjach polskiego narodu. Dał się poznać jako gorliwy obrońca praw języka polskiego w zaborze pruskim. W dobie Wiosny Ludów 1848 roku agitował na rzecz powstania. Zmarł 18 lutego 1857 roku w Poznaniu, a pochowany został w grobie rodzinnym w Buku. Należał do „pokolenia politycznych nadziei i rozczarowań”. W 1923 roku jego prochy przeniesiono do Krypty Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu.

_______________________________________
dla www.klasaa.net, jako przypis do nagrobka
Fr. Morawskiego „Pułkownikowi Niegolewskiemu”
zebrał i opracował: Leonard Dwornik