Mateusz Ildefons Włodzimierz Chełkowski urodził się 17 lutego 1833 r. w Garzynie* k/Leszna, jako syn Józefa (1803-1877)** i pierwszej jego żony Janiny Nepomuceny z Szczerskich, zmarłej zaledwie w rok po urodzeniu Ildefonsa. Józef był wówczas posesorem Garzyna, lecz już w 1836 roku nabył od teściowej majętność Kuklinów k/Krotoszyna i tam urodził się przyrodni brat Ildefonsa - Franciszek (1839-1893), którego matką była druga żona Józefa – Stanisława z Szczerskich (siostra pierwszej).

Po ukończeniu gimnazjum w Poznaniu, Ildefons Chełkowski odbył jednoroczną służbę wojskową w 1. pułku ułanów pruskich w Krotoszynie i Miliczu. Ożeniony 19.03.1860 r. z Józefą, najmłodszą córką znanego historyka Józefa Łukaszewicza, był właścicielem ojcowskiego Kuklinowa, posagowych Targoszyc oraz chyba dokupionej przez niego Wilczy w b. powiecie pleszewskim nad granicą Królestwa Polskiego, gdzie gospodarował wzorowo oraz pomagał organizacji wojskowej Wielkopolan (przeważnie w północnej części powiatu), przekradających się na pole walki w r. 1863. Udzielał im pomocy materialnej (uzbrojenie, kwatery, przewóz), a nawet sam stanął w szeregach powstańczych Edmunda Taczanowskiego, mimo że jako oficer pruski w tym samym czasie zawezwany został na ćwiczenia wojskowe. Schwytano go i wszczęto przeciw niemu śledztwo zakończone procesem o zdradę stanu. W ramach dochodzeń i długotrwałej rozprawy sądowej (w zbiorowym procesie 149 Polaków w 1864 r. był oskarżonym nr 42 jako Ildefons Chełkowski z Wilczy) półtora roku przesiedział w Moabicie. Ostatecznie 20 września 1864 r. berliński sąd, uznając jego działalności za niewymierzoną przeciwko państwu pruskiemu, przychylił się do wniosku obrony i uwolnił go z więzienia. Po powrocie do Wilczy dbał o zachowanie i zabezpieczenie ziemi przed przejściem w ręce niemieckie oraz poświęcał się pracy społecznej i filantropijnej, przy czym szczególnie hojny był dla młodzieży.

Ildefons Chełkowski w stanie małżeńskim żył zaledwie 15 lat, gdyż jego żona zmarła 23.09.1875 r. Mieli oni czworo dzieci (Seweryn 1860, Joanna 1862, zmarła w niemowlęctwie Konstancja 1864 i Nepomucen 1867). W 1888 roku kupił zadłużony majątek Sośnica k/Dobrzycy, który w 1894 roku przekazał synowi, a sam przeniósł się do Poznania, gdzie schorowany zmarł 21 grudnia 1904 roku. Pochowany został w grobowcu rodzinnym w Starymgrodzie k/Kobylina.

_______________________________
Przypisy LD:

*/ w PSB /1/ jest ewidentna nieścisłość co do miejsca urodzenia Ildefonsa – jest tam Kuklinów, a powinien być Garzyn (vide /2/);

**/ ojcem Józefa, czyli dziadkiem Ildefonsa, był Piotr Kembłan-Chełkowski h. Wczele*** – brat stryjeczny ks. Józefa Chełkowskiego, wieloletniego plebana oporowskiego, późniejszego biskupa. Dodatkową ciekawostką jest fakt, że żoną Piotra (czyli babką Ildefonsa) była Marianna z Rogalińskich, siostra Wojciecha Rogalińskiego, który był mężem spoczywającej w Oporowie Marianny z Chełkowskich Rogalińskiej – siostry w/w księdza Józefa, czyli kuzynki Piotra. Trochę to skomplikowane, ale wzmacnia wątły związek Ildefonsa Chełkowskiego z gminą Krzemieniewo.

***/ Kembłan – przydomek rodowy Chełkowskich, od roku 1552 stale używany przez wszystkich potomków kasztelana krzywińskiego Mikołaja z Szołowa (vide /3/ - str. 22); Wczele – herb rodowy Chełkowskich (z biegiem XIX w. Chełkowscy, podobnie jak inni herbowi, coraz mniej eksponowali swoje znaki rodowe). Herb Wczele opisany jest w pliku o ks. Józefie Chełkowskim.

_______________________________
Źródła:

1/ Polski Słownik Biograficzny, tom III, 1937, /tam:/ Zygmunt Wygocki, hasło „Chełkowski Ildefons Kembłan (1833-1904)”, (str. 274);

2/ „Parafia Świerczyna – księga chrztów 1823-1840”, Cyfrowe Archiwum Archidiecezji Poznańskiej, sygnatura PM 299/20, str. 63, akt 34 – Garzyn; (odczyt i przekład: B.Małecki)

3/ Teodor Żychliński, „Złota księga szlachty polskiej”, rocznik VII, Poznań 1885, (s.22 i 27-28 oraz tablica rodowa);

4/ „Nadwiślanin” (pismo wychodzące w Chełmnie 3 razy w tygodniu), nr 111 z 23.09.1864 /tam:/ „Korespondencya Nadwiślanina – Berlin, 21 września”;

5/ „Dziennik Poznański” i „Kuryer Poznański” z 21-23.12.1904 r. - pośmiertne wzmianki.


________________________________
Dla www.krzemieniewo.net
jako przypomnienie 180. rocznicy urodzin
Ildefonsa Chełkowskiego w dniu 17.02.2013
nadesłał: Leonard Dwornik


Inne osoby z terenu obecnej gminy Krzemieniewo związane z powstaniem 1863 r.