Gmina Krzemieniewo gospodarczo nigdy nie była postrzegana inaczej niż jako gmina rolnicza. Po drugiej wojnie światowej zaliczana jest do krajowej czołówki zarówno w produkcji roślinnej jak i zwierzęcej. Jedną z głównych przyczyn takiego stanu był niewątpliwie fakt przejęcia w całości przez Państwowe Nieruchomości Ziemskie - a nie parcelacji - istniejących na terenie gminy przedwojennych majątków ziemskich w ramach powojennej reformy rolnej. Bezzwłoczne utworzenie na ich bazie państwowych przedsiębiorstw rolnych zapobiegło dewastacji budynków, rozproszeniu załóg i sprzętu oraz utracie resztek materiału hodowlanego. Z początkiem 1954 r. na bazie 12 takich przedsiębiorstw (zwanych wówczas PGR-ami) powstał Zespół Hodowli Zarodowej Garzyn zwany później Państwowym Ośrodkiem Hodowli Zarodowej w Garzynie. W wyniku przemian ustrojowych w latach 90-tych uległ on jako całość przekształceniu w spółkę o nazwie Ośrodek Hodowli Zarodowej Sp.z o.o. w Garzynie. Niezależnie od licznych zmian organizacyjnych, POHZ Garzyn w powojennym 40-leciu wywierał zasadniczy wpływ na ekonomikę gminy oraz na poziom życia i losy znacznej części jej mieszkańców. Dlatego na stronie internetowej zatytułowanej „Historia Gminy Krzemieniewo” nie może zabraknąć wzmianki o tej instytucji, która de facto już „przeszła do historii”. Podobnie nie powinno też zabraknąć wzmianki o utworzeniu i pierwszych dziesięcioleciach działalności Zakładu Doświadczanego IZ w Pawłowicach. Okres najnowszej historii gminy (umownie po roku 1950) nie jest jednak preferowany przez autorów niniejszej strony www i dlatego do internautów należy zadbanie o to, aby i ten okres był na niej prezentowany (głównie przez dostarczanie odpowiednich materiałów do działu NADESŁANE). Poniższy materiał jest tego wyrazem i zachętą do naśladownictwa (apel zwłaszcza do internautów związanych z Pawłowicami). Są to wypisy z dość szczegółowo przedstawiającej historię oraz osiągnięcia m.in. POHZ Garzyn, niskonakładowej pozycji wydawniczej:

której autor (były dyrektor Okręgowego Przedsiębiorstwa Hodowli Zwierząt Zarodowych w Poznaniu) na końcu swojego słowa wstępnego tak pisze: „Oddaję do rąk Szanownych Kolegów-Rolników tę monografię, w której podjąłem zadanie ocalenia od zapomnienia dorobku hodowli i ludzi, którzy go wypracowali. Pracę pragnę zakończyć słowami patriotycznego Wielkopolanina L. Durczykiewicza z Czempinia, który w wydanym w 1912 roku albumie pt. Dwory Polskie w Wielkim Księstwie Poznańskim napisał we wstępie: ...nie moją rzeczą sądzić, czy wywiązałem się dobrze z zadania podjętego, myślę jednak, że lepiej zacząć i zrobić coś niż czekać, zbierać przez lata całe i... ostatecznie nic nie zrobić. Ja też tak myślę”.

Oprócz rozdziałów ogólnych i przekrojowych, monografia ta zawiera jeden rozdział (str. 47-510) przedstawiający działalność każdego przedsiębiorstwa zgrupowanego w OPHZZ w Poznaniu oddzielnie (3 Państwowe Stada Ogierów, 8 Stadnin Koni i 6 Państwowych Ośrodków Hodowli Zarodowej). Współautorami informacji dotyczących POHZ Garzyn (str. 369-406) są: ówczesny dyrektor - mgr Kazimierz Szablewski (o dorobku ośrodka) oraz ówczesny wicedyrektor – mgr Tadeusz Bieniek (o rozwoju i wynikach hodowli).

Poniżej wypisy wybranych fragmentów tego rozdziału (bez ilustracji i opisów pod nimi):

Objaśnienia:
[ . . . ] - pominięcie fragmentu tekstu oryginału (skrót)
[kursywa] - przypisy, dopiski i komentarze autora wypisów

------------------------------------------------------------------------------------------

str. 369-376

GARZYN Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej, poczta 64-120 Krzemieniewo
[ . . . ]
Siedziba przedsiębiorstwa znajduje się w Garzynie leżącym przy drodze i linii kolejowej Leszno Wlkp. – Gostyń, oddalonym od Leszna 16 km, od Gostynia 14 km.
Gospodarstwa wchodzące w skład ośrodka, w okresie międzywojennym należały do właścicieli – Polaków, oprócz Garzyna i Górzna, które były w posiadaniu Niemca Kurta Müllera.
Każda wieś, każdy majątek posiada wielce ciekawą historię polskości tych ziem.

Jedną z najstarszych miejscowości, wzmiankowaną w archiwach jest Drobnin, dla którego w 1291 r. Przemysław II ustanowił prawo niemieckie. Wymienia się, że w 1398 r. Drobnin, Garzyn i część Krzemieniewa posiadał Dawor Wyskota. Potem w XVI w. Właścicielami Drobnina, Garzyna, Górzna oraz innych okolicznych wsi byli Borek-Gostyńscy i kolejno Lubiatowscy, w XVIII stuleciu Węgorzewscy po nich Szczerscy i Miłkowscy. W 1844 r. miała miejsce regulacja stosunków włościańskich. Gospodarze zostali zwolnieni z pańszczyzny i otrzymali ziemię w zamian za rentę wieczystą. Nowym właścicielem Drobnina w 1851 r. został Walery Rychłowski, który zaprowadził znaczne ulepszenia gospodarcze m.in. uprawę koniczyny. Dopiero w 1902 r. objął Drobnin Stanisław Ponikiewski z Brylewa i odtąd pozostało ono już w rękach tej rodziny do 1939 r. Dwór budowany przez Miłkowskiego w końcu XVIII w. był przebudowany w 1852 r. przez Władysława Rychłowskiego i w 1911 r., wg projektu Mieczkowskiego architekta poznańskiego, przez ostatniego przed II wojną światową , od 1910 r. właściciela – Stefana Ponikiewskiego.
Dr Stefan Ponikiewski (1881-1941), działacz społeczny, publicysta, w 1920 r. wybrany posłem na Sejm. Po 1926 r. wycofał się z czynnego życia politycznego.
W roku 1925 był dr St. Ponikiewski czynnym uczestnikiem XII Międzynarodowego Kongresu Rolniczego w Warszawie, na którym wygłaszał referaty. Pracował w Sekcji I Kongresu, która zajmowała się zagadnieniami wpływu organizacji agrarnych na politykę rolną państwa. Kongres można z perspektywy lat określić jako prekursora FAO (Międzynarodowa Organizacja Wyżywienia i Rplnictwa, działająca przy Organizacji Narodów Zjednoczonych). W 1926 r. był członkiem Rady Głównej Wlkp. Towarzystwa Kółek Rolniczych. Był także członkiem Zarządu Wlkp. Izby Rolniczej i działał w licznych sekcjach (komisjach) m.in. Sekcji Ekonomicznej. Pisał na tematy rolnicze w Poradniku Gospodarskim i Głosie Leszczyńskim. W 1907 r. w Ziemianinie nt. „Okoliczności wywierających wpływ na czysty dochód rolniczy”. W piśmie Fabrykant opublikował w 1914 r. artykuł nt. Przemysł fabryczny w pow. Leszczyńskim, a w 1931 r. w Poradniku Gosp. na temat „Rolnictwo Wielkopolski wobec kryzysu rolnego”.
Był postępowym rolnikiem. Uzyskiwał wysokie wyniki w uprawie jęczmienia browarnego i nasiennych buraków cukrowych. Rozwijał hodowlę bydła mlecznego, holenderskiego ncb, uzyskując np. wg kontroli użytkowości w roku gospodarczym 1934/35 od 46 krów wydajność 4167 l mleka, 144,17 kg tłuszczu, przy 3,46% tłuszczu (wg danych Księgi Pamiątkowej, W-wa 1938 r.). Poznańskie opuścił w 1939 r. wraz z cofającą się armią polską. Zmarł w 1941 r. w Warszawie. Jest pochowany po wojnie w Oporowie w grobowcu rodzinnym. Drobnin w czasie wojny przejął Niemiec dr Schubert z Gronówka.

Brylewo - (wg wypisów z wydania: „Dwory polskie w W.Ks. Poznańskim”’ L. Durczykiewicz Czempiń 1912 r.) w 1735 r. należało do hr. Brühla – ministra saskiego, który na mocy posiadania Brylewa dowodził swego szlachectwa polskiego. W pierwszej połowie XIX w. należało do rodziny Osińskich, a od 1875 r. do Ponikiewskich. Dwór budował Osiński, a późniejsze dobudowy dokonano w początkach XX w.
Ostatnim właścicielem Brylewa był Hipolit Ponikiewski. Zmarł w 1944 r. pod Warszawą. Gospodarstwo w czasie okupacji przeszło w ręce Niemca, Alberta Schuberta. Syn Hipolita, brata Stefana, por. Józef Ponikiewski był adiutantem Generała Władysłwa Sikorskiego i zginął wraz z nim w katastrofie lotniczej w Gibraltarze 4 lipca 1943 r.

Mierzejewo - bardzo dobre glebowo gospodarstwo, było własnością Żółtowskich z Czacza i zawsze „chodziło dzierżawami”. Ostatnim do 1938 r. był St. Ponikiewski z Drobnina. Kierownikiem gospodarstwa, który bardzo dobrze gospodarował przed i w czasie wojny był mgr Marian Mikołajczyk, po wojnie twórca i dyrektor potężnego Kombinatu Ogrodniczego PGR Naramowice k. Poznania.

Garzyn i Górzno - jeszcze w latach 1830-1845 Garzyn miał Chłapowski, a po nim Szołdrski, zaś Górzno ks. Sułkowski. Oni też, ku zgorszeniu Polaków sprzedali swe majątki niemieckiej rodzinie Mülerów. Dokładnej daty nie udało się ustalić, ale wiadomo, że w 1880 r. posiadał je już Edward Müler, świetny hodowca bydła czerwonego śląskiego, holenderskiego i simentalskiego.
Dr Stefan Ponikiewski w 1937 r. pisał: „W 1895 r. majątek Garzyn już od lat należał do Niemca Müllera, gorliwego germanizatora i równocześnie mądrego człowieka”.
Pałac garzyński był budowany w drugiej połowie XIX w., w Górznie w początkach XX wieku.

Oporowo, Oporówko i Lubonia są związane z wielce zasłużoną w naszych dziejach rodziną Morawskich.
Na początku XIX w., jeszcze przed Jeną, jak podaje Krzysztof Morawski, Wojciech Morawski, który wywodził się z Kotowiecka k. Ostrowa Wlkp., kupił od Turny klucz oporowski, zwany „oporowszczyzną”, tj. wsie: Lubonia, Oporowo, Oporówko i Belęcin. Wojciech Morawski zmarł młodo, zostawiając czterech synów, z których Kajetan otrzymał w spadku Kotowiecko, zaś Franciszek (1783-1861) generał brygady, poeta, uczestnik wszystkich kampanii napoleońskich, minister wojny w czasie powstania w 1831 r. został właścicielem Luboni. Dwór wraz z otoczeniem datuje się z początków XIX wieku.
Józef (1872-1853) otrzymał Oporowo i Oporówko wraz ze ślicznym dworkiem, w którym goszcząc w 1832 roku w sąsiedniej Luboni bywał Mickiewicz. Józef należał do organizatorów pracy organicznej w będącej pod zaborem pruskim Wielkopolsce. Był współzałożycielem „Kasyna Gostyńskiego” (pod tą nazwą występowało wówczas Towarzystwo Rolnicze), którego twórcą był Gustaw Potworowski z leżącej w niedalekim sąsiedztwie Goli k. Gostynia – prezes Koła Polskiego w sejmie pruskim. W 1848 r. był Józef Morawski sekretarzem Ligi Polskiej.
Wymieniając Gostyń warto przypomnieć, że w pobliżu miasta na tzw. Świętej Górze stoi wspaniała, ocalała ze wszystkich wojen, budowla sakralna, Klasztor Oratorianów, zwanych Filipinami i bazylika kościół z XVIII wieku, będący dokładną kopią świątyni Santa Maria della Salute w Wenecji.
Pałac w Oporowie wraz z oficyną i otoczeniem był budowany w początkach XIX w. i przebudowany w 1906 r. Cechy klasycystyczne, skrzydła barok. Budował Roger Sławski.
Czwarty syn – Michał otrzymał po ojcu Belęcin. Majątki należące dziś do Garzyna, do czasu nowego, pruskiego podziału administracyjnego w 1887 r. należały do powiatu wschowskiego.
Z oporowskiego domu wyszło trzech profesorów uniwersytetu. O. Marian Morawski (1845-1901), jezuita, prof. U.J., oraz jego bratankowie: Marian (1881-1940) też jezuita, prof. U.J., który zginął w Oświęcimiu w 1940 r. i Józef Morawski (1888-1939) prof. Uniwersytetu w Poznaniu, zmarły w 1939 r.
Ostatnim właścicielem Oporowa z Oporówkiem już bez Luboni, która przeszła w ręce innych Morawskich, był Witold Dzierżykraj-Morawski (1895-1944), pułk. dypl. W.P. mianowany po śmierci generałem. W wojnie obronnej 1939 r. – szef sztabu Armii Karpaty. Jeniec Oflagu II D, Gross-Born – Choszczno, w którym pełnił funkcję starszego obozu, oraz komendanta obozu z ramienia AK. Mianowany przez gen. Grota-Roweckiego komendantem konspiracyjnych „Batalionów Odra” został 7.09.1944 r. aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym Mauthausen i tam 9.12.1944 r. stracony. Podobno prowadzony na śmierć zdołał jeszcze wyrwać SS-manowi broń i zastrzelić dwóch oprawców.
Do 1939 r. właścicielem Luboni była Zofia(?) Morawska wdowa po Antonim Morawskim, oficerze 17 płk ułanów w Lesznie, który zmarł w 1932 r.

Po wyzwoleniu z okupacji hitlerowskiej majątki ziemskie w ramach reformy rolnej zostały upaństwowione i znalazły się w Państwowych Nieruchomościach Ziemskich (PNZ) przemianowanych w roku 1953 na Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR). Garzyn był siedzibą Zespołu PGR.
Z dniem 1 stycznia 1954 r. na bazie Zespołu PGR powstał Zespół Hodowli Zarodowej Garzyn, jako drugi w Wielkopolsce (po Osowej Sieni), specjalistyczny, państwowy ośrodek hodowli zarodowej. W skład zespołu weszło 12 gospodarstw z czterema folwarkami, tj.: Garzyn, Górzno, Bojanice, Brylewo, Drobnin, Lubonia, Mierzejewo, Oporowo z folwarkiem Grabówiec, Oporówko, Mały Dwór z folwarkiem Granicznik, Tworzanice z folwarkiem Tworzanki, Jabłonna z folwarkiem Izbiska, o łącznym obszarze u.r. 5159 ha. Na czele zespołu stanął mgr inż. Bronisław Zakrzewski, były dyrektor tegoż zespołu, pracujący w gospodarstwach państwowych w powiecie leszczyńskim od 1945 r.
Z dniem 1 lipca 1958 r. Zespół Hodowli Zarodowej Garzyn został rozwiązany, a w jego miejsce utworzono dwa Państwowe Ośrodki Hodowli Zarodowej:
- POHZ Garzyn z gospodarstwami – Garzyn, Górzno, Brylewo, Drobnin, Mały Dwór z folwarkiem Granicznik.
- POHZ Lubonia z gospodarstwami – Lubonia, Mierzejewo, Oporowo z folwarkiem Grabówiec, Oporówko i Tworzanice z folwarkiem Tworzanki.
Z tą samą datą gospodarstwa Bojanice i Jabłonna z folwarkiem Izbiska zostały wyłączone i jako samodzielne weszły w skład Zjednoczenia PGR w Poznaniu. Dyrektorem Garzyna był nadal mgr inż. Bronisław Zakrzewski, POHZ Lubonia zaś, inż. Adam Trawiński.
Stan taki trwał do 1 lipca 1961 roku. Z dniem tym POHZ Lubonia został rozwiązany, a całość przejął ponownie Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej Garzyn. W skład przedsiębiorstwa weszły także takie zakłady jak: Gorzelnia i krochmalnia Górzno, gorzelnia w Tworzanicach, oraz Warsztat Remontowo-Budowlany.
Decyzją Ministra Rolnictwa z dniem 1 lipca 1966 r. gospodarstwo Mały Dwór wraz z folwarkiem Granicznik zostało przekazane do Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki w Pawłowicach, a gospodarstwo Tworzanice do Przedsiębiorstwa PGR Kłoda.

W okresie, od początku istnienia Ośrodka do 1980 r. oddano 1955 ha, przyjęto zaś z PFZ w ramach zagospodarowania 53 ha.
Stan posiadania na 30.06.1980 r. wynosił 3406 ha gruntów ogółem, w tym 3264 ha użytków rolnych o średniej bonitacji u.r. 1,12 pkt.
Jakość gruntów wg klas jest następująca: